کارشناسان معتقدند: بازارها بی‌صبرانه در انتظار تعیین تکلیف مذاکرات هسته‌ای در وین هستند

همزمان با ادامه مذاکرات هسته‌ای در وین، نوسان‌های ناپایدار در بازارها، بیشتر شده است. بازارها در روزهای آینده حساسترین روزها و لحظات را سپری خواهند کرد و به‌نظر می‌رسد فعالان بازارها بی‌صبرانه در انتظار تعیین تکلیف مذاکرات هسته‌ای در وین هستند. بازارها به روند پیگیری پرونده هسته‌ای ایران حساسیت زیادی دارند و فعالان اغلب بازارها اعم از پولی، سهام، طلا، ارز، مسکن، خودرو و حتی تجارت خارجی هر نوع تحولی را در این پرونده به دقت رصد می‌کنند. در چنین شرایطی نمودارهای مربوط به نوسان قیمت‌ها در بازارهای گوناگون، مختلف است. با این حال به‌نظر می‌رسد همزمان با مخابره اخبار تازه از جریان مذاکرات هسته‌ای در وین، ثبات بیشتری را در بازارها شاهد باشیم. اکنون پرسش این است که توافق در وین و رفع تحریم‌ها چه اثری بر بازارهای مختلف خواهد داشت؟

سیستم بانکداری ایران دیگر تفکر بانکداری بین الملل ندارد

بهاءالدین حسینی هاشمی مدیرعامل اسبق بانک صادرات با بیان این که در حال حاضر برجام را جایی جدی نمی گیرند و این دلایل زیادی دارد، اظهار داشت: ناکامی هایی که تاکنون برجام داشته و همچنین به خاطر تحریم خیلی از بازارها تخریب شدند و بازسازی و آماده کردن خودشان برای استفاده از مزایای برجام ناامیدکننده است. مثلا بانک های ما همه از نظر کفایت سرمایه، مدیریت ریسک و مدیریت دانش اداره بانک دچار مشکل هستند و نمی توانند یک کارگزار یا یک بانک خارجی پیدا کنند. از طرف دیگر با توجه به ساختار مالی بانک ها و حجم زیان انباشته ای که دارند این اصلاحات برایشان ناامیدکننده شده و باید حجم عظیم سرمایه بیاورند تا نسبت کفایت سرمایه خود را اصلاح کنند. موضوع مهم دیگر این است که بانک ها بیشتر دچار محدودیت داخلی هستند مثل تکالیف بودجه ای که برای بانک ها گذاشتند.

وی در ادامه عنوان کرد: همچنین واحد بین الملل بانک ها به دلیل این که در این مدت بیکار بودند و همه ریالی شدند، دیگر تفکرات ارزی و بین المللی کمتر در بانک ها وجود دارد و نسل جدید مدیرانی که به بانک ها آمدند اصلا با مقوله بانکداری بین الملل آشنایی ندارند. الان بانک ها به سمت بنگاه داری رفتند و هیچ گونه حاضر نیستند از این بیزینس برگردند. در نتیجه سیستم بانکداری ایران پوست انداخته و دیگر تفکر بانکداری بین الملل ندارد. اما برجام قطعا در این صنعت اثرگذار است. زیرا وقتی تحریم ها برداشته شود هزینه نقل و انتقال پول کاهش پیدا می کند و بانک ها حداقل می توانند حوالجات را انجام دهند و مخاطرات ریسک کشور کاهش پیدا خواهد کرد و مبادلات راحت تر می شود. اما این که انتظار این باشد تا بانک های ایران بتوانند منابع ارزان قیمت و فراوان بین المللی را به داخل سوق دهند تا تقاضا برای ریال کم شود و قیمت بهره کم شود، بعید می دانم این اتفاق به راحتی رخ دهد.

توافق برجام می تواند تجارت خارجی را آسان کند

عباس آرگون عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران خاطرنشان ساخت: در تجارت خارجی نمی توانیم از قاعده های تجاری استفاده کنیم. ما نمی توانیم ال سی باز کنیم، ریسک تجاری کشور، هزینه نقل و انتقال پول و هزینه های حمل ونقل بالا است. در حوزه صادرات و واردات مشکل داریم به گونه ای که خیلی از کشورها حاضر نیستند به ما کالا بفروشند یا حتی کالا خریداری کنند. در این شرایط ما مجبور هستیم زیر قیمت کالا را به فروش برسانیم و یا بالاتر از قیمت خریداری کنیم. همچنین در بسیاری از مواقع پول کالا را پرداخت کردیم ولی هنوز نمی توانیم کالارا دریافت کنیم. از طرف دیگر جنس را نسیه داده ایم حالا نمی توانیم پول را دریافت کنیم. اما وقتی ال سی باشد طرف حساب بانک ها هستند و معامله امنیت دارد. در تجارت خارجی گاهی مجبور می شویم چند پول را تبدیل کنیم تا  به هدف برسیم، این ها باعث می شود تا هزینه های تجارت خارجی افزایش یابد. مگر سود تجارت خارجی چقدر است که این هزینه ها را هم باید متحمل شویم؟!

وی اضافه کرد: بخشی از مواد اولیه ما وارداتی است. برای واردات هم این مشکلات را داریم، این ها هزینه های تولید را افزایش می دهد و کالا گرانتر به دست مصرف کننده می رسد. از آن طرف به دلیل مشکلات تحریم در صادرات حاشیه سود هم کاهش می یابد. موضوع دیگر این است که جذب سرمایه گذار خارجی نداریم. یکی از معضلات ما در دهه گذشته تاکنون سرمایه گذاری منفی در کشور است. در این حالت چگونه باید اشتغال داشته باشیم؟ چگونه می توانیم توسعه صادرات داشته باشیم؟ چگونه باید ظرفیت سازی کنیم؟ بنابراین توافق برجام می تواند تجارت خارجی را آسان کند و قطعا یک امر ضروری محسوب می شود.

آرگون در ادامه افزود: البته در توافق برجام مهم تضمینش است آیا مثل دفعه قبل ممکن است همه چیز بهم بریزد؟ این مسئله حائز اهمیت است ولی در کل هرچه محدودیت ها برداشته شود به نفع کشور است و باید به مذاکره ادامه داد تا در یک تعامل سازنده ای، یک بازی برد_برد تعریف شود. اگر تحریم ها ادامه داشته باشد کار سخت می شود و مردم تحت فشار هستند و پول ملی تضعیف شده است، این موضوع تا کجا می تواند کشش داشته باشد؟ ما باید به جامعه اقتصاد جهانی برگردیم و تعاملات خوب با دنیا داشته باشیم. البته همه این مشکلات با رفع تحریم حل نخواهد شد زیرا الی ماشاءالله مشکلات داخلی داریم که آن ها نیز باید حل شوند.

برجام بهانه‌ای برای چرخش بازار به روند مثبت است

ابوالفضل شهرآبادی، مدیرعامل شرکت سبدگردان داریک پارس با بیان این که بازار سرمایه یا بورس ذاتا نوسان دارد اما اتفاقی که این بار افتاده این است که در این مرحله هم نوسان طولانی بوده و هم شدید، بیان کرد: در یکسال و نیم گذشته عملا بازدهی خاصی از این بازار دستگیر سرمایه گذاران نشده است. این نزول شدید نسبتا طولانی بعد از یک خیزش و صعود غیرعادی در تاریخ بازار سرمایه ایران بود و باعث شد بسیاری افراد جدید با انتظارات بسیار بالایی به این بازار بیایند که برخی از مسئولین هم به این انتظارات دامن زدند و وقتی این بازار دچار ریزش شد بیشتر همان افراد تازه وارد متضرر شدند و دامنه نااطمینانی نسبت به بازار خیلی تشدید شد. در این میان حال و روز این روزهای بازار سرمایه به توافق برجام گره خورده و شاید بهانه‌ای که باعث چرخش بازار به روند مثبت شود، همین گشایش ‌های سیاسی باشد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: بازار در چند دهه اخیر، تورم محور بوده و این موضوع در بازار باعث رشد تورمی شد و قیمت سهم ها افزایش پیدا کرد و یک سپر تورمی برای سرمایه گذاران بود. در این دو سال  ما تورم 50% داشتیم و دلار تا مرز 30هزار تومان رسید و مسکن هم با رشد مواجه بود و دراین میان بورس باید 50 تا 100% رشد می کرد اما برعکس شد و نه تنها رشد نکرد بلکه منفی هم شد. اما انتظار رشد این بازار با توجه به مهیا بودن شرایط انتظار معقولی است. اگر مذاکرات برجام با نتیجه مثبت تمام شود، انتظار این است که دلار با کاهش مواجه شود و این موضوع می تواند در کوتاه مدت یک شوکی در بورس داشته باشد، اما توافق مثبت می تواند گشایشی در معاملات شرکت های بورسی داشته باشد که باعث رشد در بورس خواهد شد. همچنین دولت دستش در دریافت طلب های ارزی باز می شود و فروش نفت هم بهتر می شود. کم شدن تحریم ها یک سری از صنایع را بلافاصله رشد می دهد مثل بانک و خودرو، که این دو صنعت می توانند لیدر برای رشد بازار شوند. همچنین در این شرایط سرمایه گذاران از بانک رو بر می گردانند و به سمت بورس می آیند زیرا مذاکرات باعث کم شده بهره هم خواهد شد. بنابراین نتیجه توافقات بسیار مهم است اگر خوب و به نفع مردم تمام شود قطعا اثر خوبی در بازار سرمایه دارد.

اصلاح صنعت خودرو نیاز به انقلابِ خودرویی دارد نه توافق برجام

علی خاکساری کارشناس خودرو، در خصوص تاثیر توافق برجام بر این صنعت گفت: برجام که سهل است صنعت خودرو حتی به فرمایشات رهبر انقلاب هم گوش نکرده و به اهداف پلید خود ادامه می دهد. رونق در صنعت خودرو زمانی رخ می دهد که یک نفر شهامت پیدا کند و هزار نفر در صنعت خودرو را که ذینفع هستند از میدان به در کند تا مردم به حق واقعی خود که خودروی با کیفیت و قیمت مناسب است، برسند. خودرو را با نازل ترین کیفیت با ۵۰ برابر قیمت به مردم می‌دهند و جان آن‌ها را تهدید می‌کنند و پیش‌فروش سرکاری هم تأثیری بر بازار خراب خودرو ندارد حتی واردات خودرو‌های دست دوم نیز از خودروی داخلی فعلی بهتر است چه کسانی از این بازار پر تنش و رو به جلوی قیمتی سود می برند؟ اهداف گرانی خودرو در بازاری که متقاضی ندارد چیست؟ جواب این سوالات بارها و بارها گفته شده اما گوش شنوایی نیست.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه تصریح کرد: بسیاری از افراد حتی نمی گذارند واردات خودرو اتفاق بیافتد که رقابت به وجود آید. امکان ندارد وزارت صمت، قطعه سازان، مدیران قبلی و فعلی و حتی بعدی ایران خودرو و سایپا بگذارند واردات خودرو آزاد شود و اگر هم این اتفاق رخ دهد قطعا باید از طرف خودشان باشد تا بتوانند چند برابر قیمت در بازار به فروش برسانند. در حقیقت بازار خودروی ایران تابع هیچ منطق اقتصادی نبوده، نیست و نخواهد بود و مردم هم به خاطر سیاست گذاری غلط دولت ها باید جان خود را در جاده ها از دست بدهند. صنعت خودرو درایران از نظر قیمت و کیفیت اصلاح پذیر نیست مگر این که انقلاب خودرویی در کشور اتفاق بیافتد و از پایه به سمت بهبودی برود.

سیستم پنهان در صنعت ساختمان اثر برجام را کم می کند

محمدعلی پورشیرازی عضو هئیت مدیره سندیکای شرکت های ساختمانی ایران با اشاره به این که توافق برجام در بخش مسکن اثردارد به شرط این که سیستم پنهان در این صنعت درست رفتار کند، افزود: مسکن همیشه یک مسئله اجتماعی و سیاسی پنهان است. زیرا نیاز واقعی انسان محسوب می شود و گاهی از غذا هم اهمیتش بیشتر است. حوزه مسکن با 76 حرفه ارتباط مستقیم و غیرمستقیم دارد. اگر برجام به معنای واقعی نه اینکه یک روز روس ها بگویند ما نیستیم، انگلیسی ها بگویند ما هستیم بعد آمریکایی ها بگویند ما نیستیم و مثل دفعه قبل نباشد بسیار مهم است. به گونه ای که یک سری مواد اولیه مورد نیاز ساختمان باید وارد شود از طرف دیگر صادراتی داریم که روی دست ما می ماند و به ضرر ما تمام می شود، اگر برجام اتفاق بیافتد این مشکلات کمتر می شود. سیستم دنیا به اندازه کافی هوشیار است و می داند که تحریم ها را باید بر کالاهای مورد نیاز مردم بگذارد. بنابراین بستگی دارد که برجام نیازهای جامعه را به معنای واقعی برطرف می کند یا خیر.

وی تاکید کرد: اگر کیفیت برجام خوب باشد قطعا در حوزه مسکن تاثیرگذار خواهد بود. مثلا اگر در داخل در زمان تحریم قفلی ساخته شود آن را 200 هزار تومان بفروش می رسانند، اما اگر واردات صحیح صورت بگیرد قیمت این قفل به 75هزار تومان می رسد. اما موضوعی که حائز اهمیت است این است که جدای تحریم های خارجی ما مشکلات سیستمی داخلی هم داریم. مثلا اجرای مسکن مهر خیلی طرح خوبی بود اما جنایت وار رفتار شد؛ مسکن مهر نبایستی در شهرهای بزرگ مثل تهران، اصفهان، مشهد و شیراز ساخته می شد؛ سیستم پنهان صنعت ساختمان از این موضوع سوءاستفاده کرد و این صنعت متضرر شد.

بازار ارز به نتیجه مذاکرات خوشبین است

میثم رادپور کارشناس بازار ارز هم ادامه داد: با قیمت هایی که الان در بازار است مشخص است که بازار ارز توافق برجام را جدی گرفته و به نتیجه مذاکرات خوشبین است و بازار با توجه به اخبار، احتمال وصول توافق را تایید می کند و به این دلیل ما شاهد هستیم که قیمت ارز رو به کاهش است. البته اثر توافق برجام بستگی به کیفیت آن دارد. به گونه ای که در فروش نفت می تواند تغییر ایجاد کند و طرف عرضه ارز تقویت می شود. در توافق برجام اگر ایالات متحده حاضر شود بخش مهمی از تحریم هایی را که خودش گذاشته بردارد، بسیاری از مشکلات نظام بانکی و نقل و انتقال ارز با خارج از کشور حل و فصل می شود. یکی از دلایلی که این سال ها باعث شده قیمت ارز افزایش پیدا کند، هزینه مبادلات است، ما الان برای نقل و انتقالات مالی مجبوریم راه های فرعی را برویم که هزینه کار را  بالا می برد.

این کارشناس ارزی در ادامه اظهار داشت: بانک های اروپا و سایر کشورها اتفاقا به تحریم های آمریکا حساس هستند و اگر این تحریم ها برداشته شود تاثیر جدی بروی بازار ارز می گذارد. بنابراین برجام دو اثر در بازار ارز دارد یکی این که نفت بیشتر فروخته می شود و ارزآوری دارد و دوم این که با برداشتن فقط تحریم های آمریکا نقل و انتقالات راحت تر صورت می پذیرد و هزینه دلار بالا نمی رود. بانک های دنیا اصلا کاری با FATF  ندارند فقط از تحریم های آمریکا ترس دارند. شرط لازم، برداشتن تحریم های آمریکاست و FATF شرط کافی است.

بازار طلا از قیمت های جهانی و قیمت ارز اثر می گیرد نه توافق برجام

محمد کشتی آرای نائب رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران گفت: بازار طلا اصلا به توافقات برجام فکر نمی کند که بخواهد واکنش نشان دهد، بلکه وابسته به تغییرات بازار ارز است. بازار براساس شاخص های واقعی موجود کارش را انجام می دهد و  نوسانات بازار طلا در طول روز براین اساس است. یعنی بازار طلا اقتصادی فکر و عمل می کند و اصلا سیاسی فکر نمی کند.

این کارشناس ارشد بازار طلا اظهار داشت: فعالین بازار طلا به این کار ندارند که بازار ارز اثرش از برجام چیست؛ آن ها فقط به قیمت ارز واکنش نشان می دهند مثلا اگر قیمت دلار 36هزارتومان باشد، قیمت طلا برآن اساس محاسبه می شود. بنابراین برجام به صورت ثانویه بر بازار طلا اثرگذار است و بازار طلا از قیمت های جهانی و قیمت ارز اثر مستقیم می گیرد.

توافق برجام بر بازار پتروشیمی بیشتر از نفت اثرگذار است

فرزان گلچین عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی ایران با بیان این که توافق برجام بر بازار پتروشیمی بیشتر از نفت اثرگذار است، عنوان کرد: اگر توافق برجام خوب باشد به نظر می رسد بازار پتروشیمی ما بیشتر و زودتر از نفت از توافق برجام تاثیر  بگیرد. چون ورود ما به بازار نفت حتی اگر تحریم ها برداشته شود با موانع دیگر رو به رو است که به این راحتی جبران پذیر نیست. نفت پیچیدگی های فنی فروش، مشکلات تاسیسات و تجهیزات دارد اما صنعت پتروشیمی ما جوان تر از صنعت نفت است. اما توافق برجام به شرط این که آمریکا به تعهداتش عمل کند به هر دو صنعت می تواند کمک کند به گونه ای که ما می توانیم عقب ماندگی در تکنولوژی را هرچه زودتر در هر دو زمینه نفت و پتروشیمی به دست بیاوریم.

گلچین اظهار داشت: توافقات برجام دادوستدهای ما را که گیر و گرفتاری های نقل و انتقالات پول و پنهان کاری هایی را که در حال حاضر وجود دارد، از بین می برد و دادوستدها رونق پیدا می کند. این ساده ترین و واضح ترین اثر توافق برجام است. اما ما در داخل نقص مدیریت داریم و برجام هیچ کمکی نمی تواند در این بخش کند. در این سال ها مشکل اصلی ما فقط تحریم ها نبوده بلکه بی برنامگی داخلی بوده و عدم ثبات قانون گذاری هم به این ها اضافه می شود. در این زمان باید مراقب باشیم تا این توافق مثل برجام قبلی نشود که اگر آن ها زیرقولشان بزنند ما باید بایک سیستم کج دار و مریض پیش برویم ولی اگر پایبندی از طرف آن ها باشد کارهای ما از جمله نقل و انتقال پول تسهیل پیدا می کند که بسیار حائز اهمیت است.