دولت دست از سر صنعت خودرو بردارد و بعد مطالبه گر شود
به همه وزرا گفتم، صنعت خودرو جایی است که مرتبا شما را به مجلس خواهد کشاند، صنعت خودرو را ول کنید
با وجود این که بیش از نیم‌قرن از تأسیس صنایع خودروسازی در ایران می‌گذرد، این صنعت هنوز به بلوغ نرسیده است، در صورتی که در اقتصاد کشورهای دنیا، صنعت خودروسازی به‌دلیل ارزش و جایگاه ویژه آن، یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود. از آنجا که این صنعت ارتباط گسترده با زنجیرهای بالادستی و پایین‌دستی خود دارد، نقش مؤثری در رشد و توسعه اقتصادی و حتی فرهنگی ایفا می‌کند. قابل قبول است که خودروسازی ایران با قدمتی 60 ساله، شاهد فرازونشیب‌های فراوانی بوده است، اما دیگر با این همه حمایت از این صنعت، در حال حاضر جامعه از این صنعت انتظارات فراوان و به حقی دارد، پایین بودن کیفیت خودروها و قطعات و بالا بودن قیمت، ایمنی پایین و آلایندگی بالا از عمده مسائل و مشکلات خودروسازان است و شکایات واصله گویای این واقعیت است که محصولات تولیدی دو گروه خودروسازی ایران خودرو و سایپا از کیفیت مطلوب برخوردار نبوده و مشکلاتی را برای مشتریان به وجود آورده‌اند. حال به‌منظور بهبود صنعت خودروسازی در کشور لازم است چالش‌های موجود این صنعت شناسایی و بررسی شوند؛ در واقع یک طرفه به قاضی نرفتن؛ چرا که برآیند این چالش‌ها باعث شده، خودروهای ساخت داخل از قیمت بالاتر و کیفیت نسبی پایین‌تری در مقابل نمونه‌های خارجی برخوردار باشند و هزینه‌های جانبی معناداری ازجمله افزایش تصادفات جاده‌ای و آلودگی هوا را هم به کشور تحمیل کنند. در این باره با محمدرضا نجفی‌منش بنیانگذار انجمن قطعه سازان خودرو و رییس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه، گفت وگویی انجام شد که آنچه در ذیل می خوانیم شرحی از این گفت و گو است:
امروز دغدغه اصلی مردم در بازار خودرو افزایش مداوم قیمت ها بدون توجه به ارتقاء کیفیت است، در این شرایط واردات خودرو هم که صورت نمی گیرد و عاملی شده تا خودروسازان داخلی در یک بازار انحصاری به راحتی محصولات خود را بفروشند و مردم هم چاره ای جز خرید آن ها نداشته باشند؛ اما شما معتقدید قیمت گندم و برنج 3 برابر شده چرا خودرو گران نشود؟!
ببینید اشتباه نکنید، خودرو گران نمی شود بلکه قیمت آن به روز می شود. اگر برای مردم توضیح ندهیم همه گمراه می شوند. مشکل اصلی ما، حجم نقدینگی است من 3 عدد به شما می گوییم دیگر تا آخر موضوع را بخوانید، نقدینگی کل کشور در دولت اول آقای احمدی نژاد 63 هزارمیلیارد تومان، در دولت اول آقای روحانی 450 هزار میلیارد تومان، یعنی حدود 7 برابر بیشتر، در دولت اول آقای رئیسی مجدد 7 برابر افزایش یافت وطبق آمار در شهریور امسال به 5 هزارو 600 همت رسید. و اما، طبق یک فرمول قدیمی که اقتصاددانان نوشتند، درمجموعه جامعه حجم کالا ضربدر قیمت آن مساوی است با حجم نقدینگی آن جامعه. در کشور ما حجم نقدینگی بالا آمده، ولی حجم کالا بالا نیامده است. این معادله خود گویای همه چیز است دیگر؛ قیمت کالا افزایش پیدا می کند.
خودروی پراید، زمانی که دلار هزار تومان بود 6میلیون تومان قیمت داشت، زمانی که دلار 3200 تومان بود، قیمت پراید 18 میلیون شده بود، در حال حاضر که دلار 33 هزار تومان است، ببینید قیمت خودرو باید چقدر باشد؟! بنابراین خودرو کمترین رشد قیمت را در اقلام جامعه داشته است. بورس ما نسبت به 10 سال پیش 59 برابر ارزشش افزایش داشته، قیمت ارز 30 برابر شده، فولاد 22 برابر شده، مس 24 برابر شده، گندم و جو هم در نظر بگیرید چند برابر شده، اما خودرو به قیمت کارخانه 8 برابر شده است که این موضوع به صنعت خودرو یک زیان 120 هزارمیلیارد تومانی وارد کرده است.
پس این پول ها کجاها رفته؟
آن خوش شانس هایی که توانسته بودند خرید کنند، برنده این موضوع بودند. همین الان خودروهایی که اختلاف قیمتش با بازار زیاد است، بیشترین داوطلب را دارد. یعنی فردی خودرویی به قیمت 150 میلیون تومان خریداری می کند بعد در بازار 300 میلیون تومان می فروشد. خدابرکت. اما از این طرف کارخانه ضرر و زیان می بیند.
ما هم با شما هم عقیده هستیم که باید کیفیت خودرو بهبود یابد. اما چگونه؟ دولت باید دست از سر صنعت خودرو بردارد. الان تمام مدیریت صنعت خودرو دست دولت است. خودروسازان خصوصی ما که خودرو تولید می کنند مشتری از کیفیت خودروی آن ها شکایت ندارد، زیرا مدیریتش دست بخش خصوصی است، اما سایپا و ایران خودرو که دست دولت است، با ضررو زیان تولید می کنند، اصلا فرصت و مجال برای بهبود کیفیت ایجاد نمی شود. دولت دست از مدیریت و قیمت گذاری در صنعت خودرو بردارد؛ حالا دولت به جای این که پاسخگو باشد خود می تواند مطالبه گر شود. اگر دولت ها و دستگاه های مرتبط، كاری در حوزه قیمت گذاری خودرو نداشته باشند و اجازه دهند بازار به صورت طبیعی اداره شود، می توانیم شاهد افزایش كیفیت و همچنین خود كفایی در حوزه تولید خودرو باشیم. شخصا با كل مسئله مشكل دارم؛ این كه مجموعه ای نظیر دولت برای واحدی دیگر قیمت گذاری كند، اشتباه است و بنده با نفس قیمت گذاری مخالفم. دولت در هر صنعتی که دخالت داشته، كار را خراب كرده و پا پس كشیده است. من به همه وزرا گفتم صنعت خودرو جایی ست که مرتبا شما را به مجلس خواهد کشاند، صنعت خودرو را ول کنید.
یعنی شما مخالف این هستید که در حال حاضر هزینه انحصار در صنعت خودروسازی را مردم می دهند؟
به نظر بنده، صنعت خودرو انحصاری نیست. مگر كرمان موتور یا بهمن خودرو، خودرو تولید نمی کنند. ایراد کار حمایت نابجا و دخالت دولت در صنعت خودرو است. نکته قابل توجه اینجاست که، صنعت خودروی کشور به لحاظ توانمندی در رشد کیفی ناتوان نیست و قادر به تولید خودروی باکیفیت است، اما با دخالت دولت، کاهش نقدینگی امان خودروسازان را بریده و آن ها در حال حاضر با تمام ظرفیت خود فعالیت می‌کنند تا فقط بتوانند مانع از انباشت ضرر بیشتر شوند. سوء مدیریت در این صنعت غوغا می کند، ساماندهی این صنعت پر اهمیت نیازمند یک برنامه کارشناسی شده است و با شعار که نمی توان خودروی قیمت مناسب با کیفیت بالا را در اختیار مصرف کنندگان قرار داد. اگر ایران خودرو و سایپا و كارخانه های دیگر در دست بخش خصوصی می ماندند، ما امروز از كره ای ها هم جلوتر بودیم.
صنعت خودرو یکی از مهمترین صنایع غیرنفتی ایران است، چطور همه از تولیدکننده و مصرف کننده گرفته تا دولت ناراضی هستند؟ و در این میان راضی کیست؟ ایراد کار کجاست؟
بسیار شفاف بگویم که اگر ایران‌خودرو توسط صاحبان اصلی‌اش اداره می‌شد امروز چنین وضعیتی را نداشت. در ابتدا صنعت خودروسازی را که دولت به وجود نیاورده این صنعت را بخش خصوصی راه اندازی کرد، بعد دولت دست روی صنعت خودرو گذاشت. یک بنگاه اقتصادی می‌داند چطور خودش را اداره کند، می‌داند چه کند که از بازار حذف نشود. دولت اما دست گذاشت روی این صنعت و سایر صنایع و مسیر را تغییر داد. مدیریت دولتی طبیعتا نگاه موشکافانه بخش خصوصی یا صاحب اصلی بنگاه را ندارد. پس مشکلات آغاز می‌شود. فاصله قیمتی خودرو در کارخانه و بازار هم نشان می‌دهد کارخانه‌ها در حال ارزان‌فروشی هستند. باور کنید یكی از مهم ترین چالش های صنعت خودرو دولتی بودن آن است و اگر دولت لطف كند و برای بهبود شرایط، خودش را از این صنعت كنار بكشد و سهام داران، كارخانه های خودروسازی را اداره كنند، یك قدم بسیار بزرگ برای خودكفایی در حوزه تولید خودرو برداشته خواهد شد و آنگاه هم تولیدکننده هم مصرف کننده و هم دولت راضی خواهند بود.
آیا شرایط برای دولت و خودروساز مهیا است که دولت، خودرو را به قول شما ول کند؟
صدرصد. آقای رئیسی در بازدیدی از یکی از شرکت های خودروساز، فرمان 8 ماده ای را برای ساماندهی بازار خودرو و افزایش کیفیت محصولات صادر کرد. در این فرمان 8 ماده ای، 1 بند آن خروج دولت از صنعت خودرو بود. از من سوال شد، این فرمان را عملیاتی می بینید؟ در جواب گفتم بند 8 را که خروج دولت از مدیریت صنعت خودرو است را عملیاتی کنید، من شخصا به شما قول می دهم که 7 بند دیگر عملیاتی خواهد شد.
ببینید، بر کسی هم پوشیده نیست که کشور با مشکل ارزی رو به رو است، حتی بعضا تهیه ارز برای واردات دارو و اقلام اساسی هم با مشکل رو به رو است، بنابراین در این شرایط بهتر آن است که به دنبال تولید با کیفیت و قیمت مناسب خودرو در داخل باشیم؛ ارزی که برای واردات مواد اولیه هر خودرو وارد می شود حداکثر 2 هزار دلار است. اگر خودرویی وارد شود که در ایران سرهم شود 8 تا 10 هزار دلار هزینه دارد، اگر خودرو به طور کامل وارد شود، 15هزار دلار هزینه دارد. حالا با این شرایط ارزی باید 15 میلیون بدهیم خودرو وارد کنیم یا خودرو تولید کنیم؟! معلوم است تولید خودرو در کشور بهتر است. اما با برنامه درست. ما در عرض 5 سال، 6 وزیر عوض کردیم هر وزیری هم برنامه و افراد خود را دارد. آن وقت انتظار است که برنامه ریزی مدون در صنعت خودرو وجود داشته باشد؟! وزارت صمت هم در این صنعت سهم دارد و هم اعمال سلیقه و مدیریت می‌کند و اجازه نمی‌دهد با روال بازار عرضه و تقاضا فعالیت کنند. تعارض منافع در این صنعت کاملاً محرز است. وزارت صمت از طرفی مالک و دارای منافع است و از طرفی دیگر می‌خواهد کار تنظیم گری، نظارت و سیاست‌گذاری را در صنعت خودرو اعمال کند. جمع این دو مورد، قابل توجیه نیست. من بازهم تاکید می کنم که اگر دولت ها و دستگاه های مرتبط، كاری در حوزه قیمت گذاری خودرو نداشته باشند و اجازه دهند بازار به صورت طبیعی اداره شود، می توانیم شاهد افزایش كیفیت و همچنین خود كفایی در حوزه تولید خودرو باشیم.
