دولت با پول ریختن به قلک مردم، ماهی خوردن به جای ماهی گیری یاد می دهد

عضو هئیت رئیسه اتاق بازرگانی تهران:

سال 99 به عنوان یکی از پرفرازو نشیب ترین سال ها در حوزه اقتصاد به پایان رسید و در حالی وارد سال 1400 شدیم که هنوز تکلیف هیچ کدام از مشکلات اقتصادی مشخص نیست و همچنان این مشکلات طبق یک روال همیشگی در یک دور باطل بروی میز رئیس جمهور آینده قرار خواهد گرفت. از آنجا که مشکلات اقتصاد ایران بدون حل و فصل از دوره‌ای به دوره دیگر انتقال پیدا می‌کنند، نگرانی در بین فعالان اقتصادی به دلیل تداوم وضع موجود شدت گرفته و بخش خصوصی‌ را از همیشه نگران‌تر کرده است. رئیس جمهور آینده باید این واقعیت را قبول کند که اقتصاد ایران شرایط خاصی دارد و بخش تولید به‌ عنوان موتور رشد اقتصاد ایران در اثر عوامل متعددی تضعیف شده و توان مناسب برای افزایش ثروت در جامعه را ندارد. در این وضعیت، اگر دولت بعدی اقداماتی را که تا‌کنون با عنوان حمایت از تولید صورت ‌گرفته ادامه دهد احتمالا اقتصاد ایران را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. بنابراین رئیس جمهور آینده باید با تلاشی مضاعف آستین ها را برای رفع مشکلات اقتصادی بالا بزند. سیده فاطمه مقیمی عضو هئیت رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در این باره معتقد است که یک نفر همه چیز را نمی داند در نتیجه رئیس جمهوری موفق خواهد شد که از یک تیم اقتصادی خِبره و قَدر استفاده کند. در ادامه این گفتگو را در پی می گیریم:

خانم مقیمی، فعالان بخش خصوصی مثل همه مردم و شاید کمی بیشتر به دلیل سرمایه و اشتغال زایی که دارند به دنبال بهبود اقتصاد هستند، لطفا سه تا از مهمترین اقداماتی که برای بهبود کلی شرایط اقتصادی از رییس جمهور آینده انتظار دارید را بفرمایید؟

خواسته های بخش خصوصی شفاف و اعلام شده است که حتی اتاق بازرگانی با دو کاندید تایید شده ریاست جمهوری 1400 هم نشست عمومی داشته است. بخش خصوصی به دنبال وضعیت ثبات اقتصادی از نظر شرایط و قوانینی که می تواند به صورت جامع بر جامعه اقتصادی کشور حاکمیت پیدا کند، است.

این حرف خیلی کلی است؟

بله. اما این حرف کلی در جزییاتی خلاصه می شود. یعنی که بخش خصوصی به دنبال قوانین و مقرراتی است که می تواند برای شروع، توسعه و ادامه کسب و کار یک بنگاه اقتصادی، کار را تسهیل تر کند. مثالی درباره شفافیت در مسائل مالیات و قوانین مربوط به آن می زنم، مشکلی که الان وجود دارد این است که اداره مالیات به حساب شخصی مدیران حقیقی هم ورود پیدا کرده است. این رسیدگی به حساب شخصی مدیران هم مربوط به سالهای خیلی قبل است. سوال من این است که چه کسی حساب شخصی اش را از 10 سال پیش تا الان با ذکر جزییات دارد؟ این یک مثال بود که گفتم. در خیلی از موارد مسئولین بدون فکر و برنامه بخشنامه صادر می کنند. گفته شده بود از سال 1395 اداره مالیات اجازه ورود به حسابها را دارد اما بخش خصوصی از سال 90 را مورد بازبینی قرار دادند، بعد ما می گوییم که قرار بود از سال 1395 را ببینید، می گویند، گفتند که گفته باشند ما می خواهیم مثلا از سال 92 حسابهای شخصی شما را داشته باشیم. همین یک موضوع مشکلات فراوانی را برای بخش خصوصی به وجود آورده است. زیرا این کار اصلا اصولی نیست. شفاف نبودن دستورالعملها و بخشنامه ها معضلاتی را برای فعالان اقتصادی به وجود می آورد که دلسردی را به دنبال دارد. در تمام دنیا حکم بر برائت است مگر خلاف آن ثابت شود اما در ایران در مسائل بیمه و مالیات، حکم بر تخلف و محکومیت است مگر خلاف آن ثابت شود. این که نمی شود!

شفاف نبودن دستورالعملها و بخشنامه ها معضلاتی را برای فعالان اقتصادی به وجود می آورد که دلسردی را به دنبال دارد. در تمام دنیا حکم بر برائت است مگر خلاف آن ثابت شود اما در ایران در مسائل بیمه و مالیات، حکم بر تخلف و محکومیت است مگر خلاف آن ثابت شود. این که نمی شود!

نماینده ها در دوره تبلیغات همیشه حرفهای آراءپسند می زنند اما باید حرفهایی گفته شود که قابل اجرا باشد. قوه مقننه قوانینی می گذارد که قوه مجریه باید اجرا کند حتی اگر قوانین درستی برای اجرا وجود نداشته باشد، رئیس قوه مجریه می تواند از طریق مجلس لایحه ای را پیش ببرد تا قانون جدیدی پایه گذاری شود برای رفع مشکلاتی که قرار است قوه مجریه اجرا کند. بنابراین یک انتظار ما از رئیس جمهور آینده این است که با قوانین خوب، اجرای خوب داشته باشد تا بتواند یک جامعه خوب را حفظ کند.

موضوع بعدی ثبات نرخ ارز است. اینکه هر فروشنده قیمت محصول خود را بر اساس نرخ ارز تعیین می کند که درست نیست. بنابراین تا زمانی که ارز تک نرخی نشود و ثبات نداشته باشد، مواد اولیه وارداتی و کارخانجات تولیدی نمی تواند با یک ثباتی در بازار ورود پیدا کند و به دست مصرف کننده تا حلقه نهایی برسد. بنابراین ثبات نرخ ارز در معاملات تجاری بین الملل مد نظر فعال اقتصادی است. باید قوانین تسهیل کننده برای بنگاه های اقتصادی وجود داشته باشد، زیرا رشد بنگاه های اقتصادی در نهایت رشد اقتصاد کشور را به دنبال دارد.

من اعتقاد به پرداخت یارانه نقدی به هیچ قشری را ندارم. وقتی دولت اقتصاد را درست اداره کند و برای رونق اقتصاد کارهای تسهیل کننده انجام دهد، در واقع زمینه سازی برای اشتغال افراد در جامعه به وجود می آورد

به نظر شما دادن یارانه نقدی به بخشی از اقشار مردم رشد و رونق اقتصادی ایجاد می کند؟ چه اثری در اقتصاد دارد؟

من اعتقاد به پرداخت یارانه نقدی به هیچ قشری را ندارم. وقتی دولت اقتصاد را درست اداره کند و برای رونق اقتصاد کارهای تسهیل کننده انجام دهد، در واقع زمینه سازی برای اشتغال افراد در جامعه به وجود می آورد. وقتی به افراد به صورت یومیه قطره چکانی که برخی از کاندیدا هم وعده مبالغ نامتعارف به همه دهکها را اعلام می کنند! پرداخت شود، این اقتصاد است که ضربه می بیند. اصلا ممیزی کردن یارانه ها واقعا چگونه می خواهد اتفاق بیافتد!

بهترین حالت این است که ماهی گیری یاد داده شود نه ماهی خوردن. افراد باید آستین خود را بالا بزنند و کار کنند. اگر در کسب و کار تسهیل اتفاق بیافتد همه 7 میلیون بیکاری که وجود دارند قطعا شاغل خواهند شد. دیگر لازم نیست در قلک مردم از طرف دولت پول ریخته شود. یک خانواده 8 نفره که در یک خانه قدیمی زندگی می کنند با گرفتن یارانه دیگر نیاز ندارند که در اقتصاد اثرگذار باشند و کار کنند.

برای برداشتن تحریم نفتی و بانکی به عنوان پیش درآمد رشد اقتصادی چقدر اهمیت قایل هستید؟

همه ما نسبت به کشور و اسلام با حساسیت خاص، مدافع حفظ تمامیت موضوع هستیم و قطعا با اولویت دانستن این موضوع تشویق می کنیم که گفتگوهای بین المللی اتفاق بیافتد. زیرا ما نمی توانیم در یک جزیره به تنهایی زندگی کنیم. بایستی گفتگوی بین المللی با حفظ تمام موارد با سیستم برد-برد انجام شود. ما نمی توانیم به دنبال توسعه اقتصادی بدون مراودات بین المللی باشیم. ما می خواهیم تجارت و ارتباط بین الملل را با حفظ منافع ملی همراه کنیم. با این شرایط گفتگوهای بین المللی بایستی توسعه پیدا کند، باید دوستی ها با نرمش بهتری جلو برود و فرصتهای بین المللی دوباره ایجاد شود. خارج شدن از حریم تحریم، محدودیت فروش نفت ایران را هم حل می کند. در واقع  همه مسائل با گفتگو قابل حل است.

ما نمی توانیم در یک جزیره به تنهایی زندگی کنیم. بایستی گفتگوی بین المللی با حفظ تمام موارد با سیستم برد-برد انجام شود. ما نمی توانیم به دنبال توسعه اقتصادی بدون مراودات بین المللی باشیم

برای مهار تورم چه اقداماتی را از رییس جمهور آینده انتظار دارید؟

وقتی تسهیل در قوانین مربوط به کسب و کار اتفاق می افتد و رونق اقتصاد در کشور شکل بگیرد، گردش سرمایه در داخل کشور خود یک عامل اصلی برای جلوگیری از تورم خواهد بود. یعنی در اقتصاد سالم عرضه و تقاضا به طور مناسب وجود خواهد داشت. اما اگر میزان عرضه و تقاضا نسبت به هم تعادل خود را از دست بدهند، طبیعتا یک تورم به وجود می آید، چون نمی تواند تسهیل کننده درخواست متقاضیان در بازار باشد، ولی اگر تولید در یک روندی باشد که بتواند همیشه پاسخگوی نیاز جامعه باشد، حتما به مقدار زیادی از تورم اقتصادی در داخل کشور کاسته می شود. اقتصاد باید به سمتی برود که تولید داخلی و صادرات ارجحیت به تولید خارجی و واردات داشته باشد.

دولت به پیمانکاران کشور هزاران میلیارد تومان بدهکار است و پیمانکاران به بانک ها هزاران میلیارد تومان بدهکارند و به همین دلیل هم سود می پردازند و هم ممنوع الخروج و ممنوع المعامله شده اند. این دایره معیوب را چگونه رییس جمهور باید بشکند و حل کند؟

ببینید، از یک طرف پیمانکاران از دولت طلب کارند اما از طرف دیگر بابت پرداخت دیون معوقه خود مثلا به بانک ها گرفتارند و هیچ فردی هم پاسخگو نیست که چرا پیمانکارانی که طلبکارند باید بابت تضمین آن بدهی به سیستم بانکی غرامت پرداخت کنند. قطعا باید یک تعادلی در این زمینه به وجود آید. حتی تعدیلهای شاخص های سازمان برنامه و بودجه هم جوابگوی طلبکاران نیست و تاخیر مبالغ طلب پیمانکاران از دولت را جبران نمی کند. در این میان برخی از دستگاه ها هم به صورت جزیره ای کار می کنند یعنی همه از یک قانون مشخص پیروی نمی کنند. اگر این مسائل حل شود دلگرمی در بازار کسب و کار ایجاد می شود. چرا باید کارآفرینی با 40 سال تجربه کاری، امروز بگوید که دیگر کار نمی گیرم. این یعنی فرار سرمایه و کارآفرین. دولت آینده قطعا باید این مشکلات را حل کند.

از یک طرف پیمانکاران از دولت طلب کارند اما از طرف دیگر بابت پرداخت دیون معوقه خود مثلا به بانک ها گرفتارند و هیچ فردی هم پاسخگو نیست که چرا پیمانکارانی که طلبکارند باید بابت تضمین آن بدهی به سیستم بانکی غرامت پرداخت کنند. قطعا باید یک تعادلی در این زمینه به وجود آید

درآمد صادراتی کشور در کانال های مالی خارج از کشور بلوکه می شود و صادر کنندگان با هزینه های گزاف گاهی تا ۲۰ الی ۲۵ درصد آنها را به دست می آورند. برای روان سازی  کارهای بانکی شما چه توصیه ای در مورد FATF  به رییس جمهور آینده دارید؟

ما مجبوریم به FATF  ملحق شویم.  دنیا این کار را انجام داده است. ما به دلیل عدم الحاق به FATF و از طرف دیگر با توجه به تحریم ها  داریم تاوان می دهیم در این میان فقط صادر کننده نیست که با تاخیر پول خود را دریافت می کند این ارز باید به صندوق کشور برگردد، بنابراین کشور دارد تاوان این موضوعات را پرداخت می کند. باید سهل ترین راه برای برگشتن ارز حاصل از صادرات برای تجار و صادرکنندگان به داخل کشور را داشته باشیم و نباید فرصت سوءاستفاده بابت این موضوع داده شود. صندوق ارزی کشور هم قویتر می شود. اگر راهکاری جز این پیدا نمی کنیم، باید به FATF بپیوندیم و قطعا باید زمینه ورود ارزهای بلوکه شده از کشورهای مختلف مهیا شود.

برای حل فساد، بگیر و ببند تا کنون چقدر جواب داده است؟ چند هزار کار آفرین به علت بدهی و تخلفات مالی در زندان هستند؟ آیا این روند ادامه یابد خوب و موثر است؟ شما چه پیشنهاد و گزینه ای دارید؟

من همیشه راه سلامت برخورد و آرامش را تقدم به تمام بگیر و ببندهایی که در این زمینه رخ می دهد، می دهم. هیچ وقت هیچ جامعه ای مدینه فضیله نیست. یعنی هیچ جامعه ای یک دست نیست. بنابراین اصلاح و هدایت کردن و روش صحیح، حتما می تواند تمام مسائل را حل و فصل کند.

از برخی از افراد بدون هیچگونه ضمانت مربوط اجرای یک کار، ضمانت نامه های بسیار عریض و طویلی یا مبالغ بسیار بزرگ وام و تسهیلات به آنها داده شده است، اما در مقابل فردی که ارتباطاتی نداشته، نتوانسته از مزایای تسهیلات استفاده کند. قانون خوب و حاکمیت خوب مهم است. در واقع باید برای انجام کارها از قانون استفاده شود تا بگیرو ببندی هم درکار نباشد.