نقش آب در مهاجرت های جهانی؛ شهرها در آستانه رسیدن به «روز صفر»
آب همیشه محل زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده است. امروزه، با سرعت گرفتن تغییرات آب و هوایی؛ بحران جهانی آب و افزایش بی وقفه جابجایی مردم در سراسر جهان نیازمند پاسخی مناسب برای تبدیل بحران به فرصت است.
آنچه ما را به حرکت وا می دارد
امروزه بیش از یک میلیارد مهاجر در جهان وجود دارد و کمبود آب با 10 درصد افزایش در مهاجرت جهانی ارتباط دارد. گزارش اخیر بانک جهانی که به تازگی در مورد آب منتشر شده است، نشان می دهد که کمبود بیش از حد آب، تأثیر قابل توجهی بر میزان مهاجرت دارد.
این گزارش در قالب محوریت موضوع آب، مهاجرت و توسعه، ارتباط بین آب و مهاجرت و پیامدهای توسعه اقتصادی را بررسی می کند. مبنای این گزارش، تجزیه و تحلیل داده ها در مورد مهاجرت داخلی است که تا کنون جمع آوری شده اند و تقریباً نیم میلیارد نفر از 64 کشور در سراسر جهان در حد فاصل سال های 1960 تا 2015 را پوشش داده است. در این بررسی، چندین مجموعه داده ملی و جهانی برای اولین بار با هم ترکیب شده اند. این گزارش همچنین در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) در سایه تعارض های موجود، به بررسی متقابل درگیری ها بر سر آب و پویایی جمعیت (مهاجرت) می پردازد.
تغییرات آب و هوایی به مهاجرت ناشی از کمبود آب دامن می زند. زیرا تنوع بارندگی به طور خاص مردم را به جستجوی چشم اندازهای بهتر در جاهای دیگر سوق می دهد. هفده کشور جهان – که 25 درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده اند- در حال حاضر دچار تنش شدید آبی هستند. چالش های آب به طور ویژه در کشورهای در حال توسعه احساس می شود، به طوری که بیش از 85 درصد مردم تحت تأثیر تنوع بارندگی در کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط زندگی می کنند.
البته این بدان معنا نیست که موجی از «پناهجویان آب» فقیر برای فرار از خشکسالی مهاجرت می کنند. در واقع، فقیرترین ها اغلب فاقد امکانات لازم برای مهاجرت هستند، حتی اگر پدیده مهاجرت، بهبود معیشت و چشم انداز آن ها را در پی داشته باشد. بررسی ها نشان می دهد مهاجرت ساکنان کشورهای فقیر، چهار برابر کمتر از ساکنان کشورهای دارای درآمد متوسط است.
آب در سایه درگیری ها
در مناطق متاثر از درگیری ها -مانند منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)- هنگامی که درگیری و بیکاری دو عامل محرک مهاجرت هستند، پیچیدگی های بیشتری به چشم می آید. این منطقه، کم آب ترین منطقه جهان است اما خود آب، بیشتر قربانی درگیری ها است تا دلیل مهاجرت. زیرساخت های آب، اغلب در طول درگیری ها مورد هدف قرار می گیرد و صدها هزار نفر را بدون دسترسی به این منبع ضروری رها می سازد.
با این حال، درگیری مستقیم بر سر منابع آبی هنوز آن طور که انتظار می رود در منطقه رایج نشده است. در حقیقت، کم آبی در طول تاریخ بیشتر به همکاری منجر شده است تا وقوع درگیری. از 975 رویداد آبی مربوط به حوضه های بین المللی رودخانه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) بین سال های 1948 تا 2008، 56درصد به صورت مشارکتی، 37 درصد با درگیری و 8 درصد با بی طرفی حل و فصل شده اند. با توجه به تعداد درگیری های مسلحانه در منطقه در این دوره زمانی، توجه به این واقعیت که مسائل مربوط به آب در طول تاریخ منجر به همکاری شده، این موضوع قابل توجه است.
این رویکرد مشارکتی با توجه ویژه به اثرات تغییرات آب و هوایی باید حفظ و تقویت شود و چرا که شوک های آب و هوایی ناگزیر آسیب پذیری ها و تنش ها بر سر منابع آبی را تشدید خواهد کرد.
شهرهای هوشمند به سیاست های هوشمند نیاز دارند
در سطح جهانی، موج مهاجرت در شهرهایی که اکنون 55 درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده اند، به شدت احساس می شود. شهرها باید نه فقط تعداد مهاجران و سرمایه انسانی که با خود به همراه می آورد، بلکه پیامدهای سیاست افزایش جمعیت خود را در نظر بگیرند. کارگران مهاجری که مناطق دارای بارندگی کمتر و گریبانگیر شوک های مکرر خشکسالی را ترک می کنند، معمولاً دارای سطوح تحصیلی و مهارت های پایین تری نسبت به سایر کارگران ماهر هستند و این به معنی دستمزد کمتر و دسترسی کمتر به خدمات اولیه در مقصد خواهد بود.
از آنجا که تغییرات آب و هوایی و هجوم ساکنان جدید، فشارهای زیادی را بر زیرساخت های آبی موجود و اغلب ناکارآمد وارد می سازد، بسیاری از شهرها در معرض خطر رسیدن به «روز صفر» هستند. یعنی هنگامی که شیرهای آب خشک می شوند. سیاست ها و زیرساخت های مورد نیاز برای ایجاد انعطاف پذیری در بخش آب بسیار گران هستند، اما خشکسالی بسیار گران تر است و به طور بالقوه رشد اقتصادی یک شهر را تا 12 درصد کاهش می دهد.
چگونه می توانیم بحران را به فرصت تبدیل کنیم؟
سرمایه گذاری در آب هزینه دارد
مردم، معیشت و منابع باید محافظت شوند. طیف وسیعی از سیاست ها می تواند بحران های ناشی از آب را به فرصت تبدیل کند. سیاست گزاران، به ویژه در مناطق آسیب دیده از درگیری ها مانند منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)، باید اقدامات بلندمدت مورد نیاز برای حل مسائل ساختاری آب، را جایگزین اقدامات کوتاه مدت و ناهماهنگ برای پاسخگویی به نیازهای فوری آب کنند.
در شهرها و مناطق روستایی، نیاز مبرم به ایجاد انعطاف پذیری در زمینه وجود آب احساس می شود. سرمایه گذاری های مردم محور در شبکه های ایمن مالی، دارایی های قابل حمل مانند آموزش، تامین آب و بهداشت، مراقبت های بهداشتی و مسکن امن برای مهاجران فقیر می تواند به محافظت از مردم در برابر شوک های شدید ناشی از آب کمک کند. شهرها همچنین می توانند شیوه های آبی بهتری را اجرا کنند، مانند کاهش تقاضای آب، بازیافت فاضلاب، بهره برداری از منابع آبی حاصل از طوفان و طراحی مجدد مناطق شهری با اسفنج هایی که آب را جذب کرده و در زیر زمین ذخیره می کنند.
در عین حال، معیشت در مناطقی که مردم از آنجا مهاجرت می کنند نیز باید محافظت شود. این جوامع آسیب پذیر از تکنیک های کشاورزی هوشمند آب و هوایی، آبیاری تحت هدایت کشاورزان و زیرساخت های سبز برای جلوگیری از تنوع و کمبود آب بهره مند خواهند شد. اقدامات کوتاه مدت برای کاهش تأثیر شوک های آب باید با استراتژی های بلندمدت تکمیل شود تا فرصت ها افزایش یابد و تاب آوری در این جوامع ایجاد شود.
مأخذ: سایت بانک جهانی
