«نور شب»، معیاری برای سنجش رشد اقتصادی کشورها
جیاکسیونگ یائو
تصاویر ماهواره ای از کره زمین، آهنگ رشد اقتصادی و چیزهای بی شمار دیگری را بازگو می کند.
دانشمندان تقریباً از 30 سال پیش، از تصاویر ماهواره ای زمین در شب هنگام- که اغلب به آن «نور شب» گفته می شود- برای مطالعه فعالیت های انسانی و رویدادهای طبیعی استفاده کرده اند. در دهه گذشته نیز اقتصاددانان از این روند پیروی كرده و می دانند كه نور شب می تواند به سنجش رشد اقتصادی، نقشه فقر، تجزیه و تحلیل نابرابری ها و حل بسیاری از سؤالات کمک کند به ویژه در مورد مناطقی كه اساساً فاقد داده های لازم در مورد آن جا هستند. در حقیقت، اگر بیگانگان فضایی روزی بخواهند به کره زمین حمله ور شوند، مدت ها قبل از رسیدن به جو زمین به برخی از اصول اولیه در مورد اقتصاد جهانی پی برده اند.
نمایش نورهای ساخت دست بشر از فضا، عجیب و غریب بوده و مضامین مختلفی دارند. نگاهی به شبه جزیره کره و به اختلاف شدید بین شمال و جنوب آن بیندازید. (به تصویر شماره یک نگاه کنید).
نور شبانه کره شمالی و کره جنوبی – آوریل 2019 تصویری از انزوا و ارتباط با جهان
این تضاد تاریکی و روشنایی، نشان دهنده انزوا و ارتباط با جهان است. در زمان سفر کنید و با شگفتی، از چگونگی نورپردازی سریع چین و هند لذت ببرید. این داستان توسعه و رشد، باز بودن و جهانی شدن است.
چرا نور شبانه در اقتصاد مورد توجه قرار می گیرد؟
برای درک این موضوع، باید به تصاویر ماهواره ای برگردیم و دانش اساسی در مورد ترکیب آن ها به دست آوریم. هر پیکسل از یک تصویر ماهواره ای مساحتی حدود یک کیلومتر مربع بر روی سطح زمین را نشان می دهد و با یک عدد دیجیتالی همراه است. که میزان روشنایی را در شب را نشان می دهد. هر چه نقطه ای روشن تر باشد، تعداد آن پیکسل ها بیشتر می شود. وقتی این تعداد پیکسل در یک کشور جمع شود، به یک نشانگر تبدیل می شود که فعالیت های آن کشور در شب را اندازه گیری می کند. وقتی چنین شاخصی در بین کشورها و با گذشت زمان مقایسه شود، به یک ابزار برای فهم توسعه اقتصادی و نوسانات تبدیل خواهد شد.
بازتاب اقتصاد در حال تغییر
پیش بینی می شود روشنایی نورهای شبانه با فعالیت های اقتصادی همبستگی نزدیک داشته باشد. حتی اگر بیشتر این موارد در طول روز اتفاق افتد. در اقتصادهای در حال رشد، مناطق بیشتری به مرور زمان روشن می شوند و پیکسل های بیشتری شروع به ضبط نور می کنند (به تصاویر 2 و 3 نگاه کنید). در عوض، در مناطقی که درگیر مناقشات و درگیریهای نظامی هستند، قسمت های بیشتری از زمین تاریک می شوند و پیکسل های بیشتری شروع به از دست دادن نور می کنند.
تحولی شگرف در 21 سال! نور شبانه در هندوچین
جنبه دیگر، افزایش جمعیت است. با گسترش پدیده شهرنشینی در حومه شهر و مناطق روستایی، شهرها گسترده تر و زیرساخت ها مدرن می شوند، آسمان شب روشن تر و نور بیشتری توسط حسگرهای ماهوارهای ثبت می شود.
با این وجود، رابطه بین نورهای شب و توسعه اقتصادی همیشه به این سادگی نیست. من به همراه «ینگیايو هو»[1] در دانشگاه جان هاپکینز، نورهای شبانه را با تولید ناخالص داخلی مقایسه کرده ایم. این روش، رایج ترین و رسمی ترین شیوه اندازه گیری عملکرد اقتصاد است. ما می دانیم که کشورهای ثروتمند در طول شب، درخشان تر از کشورهای کمتر توسعه یافته دیده می شوند و در این زمینه هیچ استثنائی وجود ندارد.
بر اساس شاخص درآمد سرانه، کشورهای شمال اروپا تقریباً همیشه درخشانترین نقاط کره زمین بوده اند. از سوی دیگر، ژاپن با وجود این که یک کشور ثروتمند است، به نظر می رسد درخشان تر از سوریه قبل از بهار عربی نباشد. این موضوع می تواند از عادات پسندیده مردم سرزمین آفتاب تابان در صرفه جویی منابع انرژی ناشی شود.
هنگامی که ما ویژگی های خاص کشور در مورد نورهای شب را مورد بررسی قرار می دهیم، رابطه جالبی پدید می آید که نشان دهنده گذار قابل توجه از ایجاد سرمایه فیزیکی به سمت سرمایه انسانی است که ما این فرآیند را به هنگام توسعه یک کشور مشاهده می کنیم.
کشورهایی که در مراحل آغازین توسعه قرار دارند، بیشتر بر ایجاد زیرساخت ها تمرکز دارند. ساخت جاده ها و پل ها، ساخت ایستگاه های راه آهن و فرودگاه ها و به روز رسانی شبکه های برق و شبکه های ارتباطی، همه و همه در شب از خود نور بازتاب می دهند. در نتیجه، با رشد اقتصاد، آسمان شب در تصاویر ماهواره ای به طور فزایندهای روشن می شود.
از طرف دیگر، اقتصادهای پیشرفته از طریق نوآوری علمی و فناوری به اقتصاد خود قدرت بیشتری می بخشند و رشد بهره وری حاصل از آن، معمولاً ارتباطی با نور شب ندارد. در حقیقت، نور شب فقط نیمی از سریع ترین تولید ناخالص داخلی در اقتصادهای پیشرفته را نمایندگی می کند. اوضاع در مورد کشورهایی که آمار رسمی آن ها نامشخص است، چگونه خواهد بود؟
احتمالاً در هیچ کجای زمین نمی توان جایی را پیدا کرد که داده های اقتصادی آن ها از کشورهایی که درگیر جنگ هستند، کمتر باشد. اما این اقتصاد ها جزء مکان هایی هستند که ما برای ردیابی و درک بیشتر به آن ها نیاز داریم. آژانس های آماری در این کشورها ممکن است مدت ها عملکرد صحیح خود را متوقف کرده باشند اما ماهواره ها همچنان شاهد فعالیت اقتصادی آن ها هستند.
بدیهی است که می توانیم از روشنایی های شبانه برای ارزیابی مجدد تولید ناخالص داخلی یک کشور آسیب دیده از درگیری و بر اساس شباهت های آن با سایر کشورها در مراحل مختلف توسعه استفاده کنیم. وقتی به انجام این کار مبادرت می ورزیم، متوجه می شویم که اندازه گیری تولید ناخالص داخلی برمبنای روشنایی شب، غالباً همچون داده های رسمی از وخامت سریع اقتصادی در هنگام نزاع پرده بر می دارد. همچنین این معیار نشانگر بازگشت سریع تر اقتصادی پس از پایان درگیری است. پس این موضوع دلیل خوبی است بر این که گمان بریم پس از پایان جنگ و درگیری، فراز و فرود اقتصاد غیررسمی در چنین محیطی نقش مهمی ایفاء می کند.
سودمندی نورهای شبانه محدود به یک شاخص واحد در اقتصاد نیست. در حقیقت، اگر ما به هر یک پیکسل از تصاویر ماهوارهای در شب، به عنوان یک نقطه داده نگاه کنیم، کشوری مانند ایالات متحده به تنهایی شامل صدها میلیون نقطه از داده ها است. با درنظر گرفتن بیش از 200 کشور و منطقه در سطح جهان، ما تقریباً با یک میلیارد نقطه داده در سطح زمین کره روبرو هستیم.
این میزان روشنایی، حجم بسیار زیادی از داده ها را نشان می دهد و این تعداد، فقط برای یک تصویر ماهواره ای اولیه با وضوح تصویر بسیار معمولی است. با انتشار مکرر تصاویر ماهواره ای با وضوح شفاف و دقیق -که امروزه به مدد فناوریهای نوین امکان پذیر شده است- تعداد آن ها به صورت تصاعدی رشد نشان می دهد. با صدها مورد از این عکس ها که پیش از این گرفته شده و تصاویر دیگری نیز که در آینده گرفته خواهد شد، با انفجاری از اطلاعات روبرو خواهیم بود. به این معنا، روشنایی های شب دیگر فقط در مورد سمت تاریک زمین به ما اطلاعات نمی دهند، بلکه آن ها از بخش دیجیتال زمین حکایت دارند.
به دست آوردن بینش جدید
با داده های بزرگی که فناوری های جدید برای استخراج اطلاعات در اختیار ما نهاده اند، بینش های جدید برای شناخت این جهان در اختیار ما قرار گرفته است. چندان دشوار نیست که تصور کنید پیشرفت های رخ داده در حوزه علم همچون ماشین یادگیری می تواند در زمینه تجزیه و تحلیل الگوها و کمک به تصمیم گیری با چنین داده هایی مورد استفاده قرار گیرد. هم اکنون نیز بسیاری از شرکت ها همچون DigitalGlobe و Orbital Insight این کار را انجام می دهند. با پیشرفت علم داده، می توان از تک تک این نوع داده ها و اطلاعات موثقی که از صدها مایل بالاتر به دست می آید، برای مطالعه اثرات محلی، بررسی های فضایی و شناخت فعالیت های اقتصادی نقاط دوردست زمین استفاده کرد.
این فقط روشنایی شبانه نیست بلکه تعداد بی شماری از داده ها، هر یک داستان هایی در دل خود نهفته دارند که ما شروع به بازگو کردن آن ها کرده ایم. با استفاده از لنزهای ماهواره ای و در اختیار داشتن داده های جغرافیایی، داده های متنی و سایر منابع بی پایان و نوظهور منابع اطلاعات، ما می توانیم دیدگاه های جدیدی به دست آوریم و روش های جدیدی را برای تفکر درباره اقتصاد شکل دهیم.
زمینِ قرار گرفته در برابر پرتو آفتاب، مکانی زیبا در گستره وسیعی از تاریکی کیهانی است. اما برای تمدن ما، سمت تاریک آن همچنان مبهم باقی می ماند همان گونه که میلیاردها سال تاریک بوده است. در حالی که روشنایی شبانه بیش از یک قرن است چهره زمین را روشن ساخته و به کمک آن، ما درک تازه ای از زمین پیدا کرده ایم.
با وارد شدن به عصر داده های بزرگ[2]، فرصت های فراوانی پیش روی ما خواهد بود. ما باید از این لحظه برای جهش رو به جلو استفاده کنیم و از قدرت داده های بزرگ برای به دست آوردن درک بهتر از اقتصاد و هدایت هوشمندانه تر سیاست ها استفاده بریم. بدون شک، تحقق این امر، دنیا را به مکانی بهتر و روشن تر تبدیل خواهد کرد.
ماخذ:F&D Mag-sep 2019
[1] – Yingyao Hu
[2] – Big data
