“کریدور اقتصادی چین-پاکستان” و فرصت های جدید ارتقاء همکاری های صنعتی
لیو زونگایی*
در سال 2015 و از زمانی که رسما کریدور اقتصادی چین-پاکستان آغاز به کار کرد، پروژۀ مهم “ابتکار کمربند و جاده”[1] به ثمر نشسته است. به موازات ورود پروژۀ “کریدور اقتصادی چین-پاکستان” به مرحلۀ جدید ارتقاء همکاری های صنعتی و [احداث] پارک صنعتی، پاکستان با فرصت های جدیدی برای سرعت بخشیدن به توسعه صنایع خود روبرو شده است که می تواند در رقابت جهانی به این کشورکمک کند.
در سال های اخیر روند همکاری های صنعتی دو کشور در مقایسه با سایر ابعاد “کریدور اقتصادی چین-پاکستان”، کندتر شده است. در مراحل اولیۀ اجرای پروژه، مواردی از جمله کمبود تأمین انرژی، کمبود زیرساخت ها، و اجرای ناکارآمد سیاست های تشویقی وجود داشت. در آن زمان، برخی در پاکستان علی رغم مشاهده ارزش افزوده بر قابلیت رقابتی اصلی کشور، درک درستی از جهت توسعه صنعتی کشورشان نداشتند.
پاکستان از دهه1970، روند رشد و ارتقاء آزادسازی اقتصاد کشور و گشودن درهای اقتصاد را آغاز و پیوستن به کریدور اقتصادی چین-پاکستان و ابتکار کمربند و جاده، بخشی از تلاش های صورت گرفته است.
این کشور در تسریع روند این گشایش است. در این چند سال، [سیاست] پاکستان همزمان با تلاش برای حفظ تعهد نسبت به استقلال صنعتی از چین، بر ایجاد پارک های صنعتی متمرکز بوده است.
در حال حاضر اگرچه پاکستان در زمینه آزادسازی اقتصاد در بسیاری از زمینه ها به میزان قابل توجهی از هند پیشی گرفته، اما در عین حال رشد اقتصادی این کشور به چند دلیل شتاب چشمگیری نداشته است.
پاکستان هنوز تا نیل به دستاوردهای قابل اعتنا در توسعه صنعتی راه زیادی در پیش دارد. بخش های اصلی اقتصاد پاکستان به طور سنتی اختصاص به صنایع تولید کالاهای مصرفی کم دوام و صنایع سبک داشته است. صنایع پایه مدرن مانند آهن و فولاد، متالورژی، ماشین آلات سنگین و صنایع پتروشیمی به خوبی توسعه نیافته و صنایع با تکنولوژی پیشرفته نیز همچنان توسعه نیافته مانده اند.
در مجموع، ضعف بنیادین و کوچک بودن مقیاس صنایع پاکستان از مشکلات عمده ای است که مانع سرعت توسعه صنعتی این کشور می شود. برخی از تحلیل گران می گویند صنایعی مانند تولید سیمان و خودرو مدت ها است که بیش از حد مورد حمایت دولت قرار دارد.
ثانیا، توسعۀ اقتصادی پاکستان تا حد زیادی متکی بر بازارهای خارجی است، این درحالی است که صنعت غالب این کشور یعنی نساجی چنگی به دل نمی زند.
ثالثاً، نرخ بهرۀ بانکی و سرمایه گذاری داخلی در پاکستان پایین است. دولت پاکستان اهمیت زیادی برای جذب و استفاده از سرمایه گذاری خارجی قائل است، اما سطح سرمایه گذاری خارجی در پاکستان به میزان قابل توجهی تحت تأثیر اوضاع امنیتی داخلی و منطقه ای قرار دارد.
رابعا، درآمد کم مالی و بارهای سنگین بدهی خارجی از مشکلات عمده توسعه اقتصادی پاکستان بوده و توانایی دولت در سرمایه گذاری را محدود کرده است. بار سنگین بدهی نیز توانایی دولت را برای سرمایه گذاری در بخش های دولتی کاهش داده است.
آغاز عملیات ساختمانی منطقۀ ویژۀ اقتصادی “راشاکایی“ در پاکستان در 28 می 2021
از زمان شیوع ویروس کووید 19، اهمیت ساخت کریدور اقتصادی چین-پاکستان به یک عنصر کلیدی برای توسعه اقتصادی کشور تبدیل شده است. ساخت کریدور اقتصادی چین-پاکستان در دوران پسا همه گیری کرونا نقش حمایتی ویژه ای در بهبود اقتصاد پاکستان بازی خواهد کرد. پاکستان باید با اغتنام از فرصت به تنظیم برنامه های توسعه علمی خود در جهت پیشبرد صنایع داخلی با مزایای رقابتی بپردازد.
در مقولۀ همکاری های صنعتی چین و پاکستان، کشاورزی بخشی است که می تواند به پاکستان کمک کند تا مزایا و زنجیره صنعتی خود را تحکیم بخشیده و به این کشور امکان دهد تا به سرعت از طریق صادرات درآمد ارزی کسب کند. همزمان، چین هم باید بازار خود را به روی میوه و سایر فراورده های کشاورزی پاکستان گشوده و واردات محصولات کشاورزی و صنعتی از پاکستان را افزایش دهد.
صنعت نساجی پاکستان به طور سنتی قوی است. در زمانی که صنعت نساجی چین به دلیل افزایش مزد کارگر در حال انتقال به خارج از کشور است، پاکستان باید از فرصت استفاده کرده و از مزایای انبوه صنعت نساجی چین در جهت ارتقا صنعت خود و پذیرش سفارشات خارجی بهره برداری کند. علاوه بر این، صنعت نساجی هند به دلیل شیوع موج اخیرکرونا، تا حد زیادی متوقف شده و تعداد زیادی از سفارشات خارجی این کشور به بازارهای دیگر از جمله چین منتقل شده است.
پاکستان بایستی از فرصت ارتباط زنجیره ای قیمت ها و بازسازی صنعتی در سطح جهانی، در جهت توسعۀ صنایع نوظهور خود استفاده کند.
به عنوان مثال، از سال 2020، به خاطر نگرش خصمانه دائم التزاید هند نسبت به شرکت های چینی، بسیاری از برند های موبایل های چینی فعال در هند، شروع به انتقال کارخانه های خود به کشورهایی مانند ویتنام، فیلیپین، و اندونزی کرده اند. این نیز برای پاکستان یک فرصت است.
(دلیل عدم نهایی نشدن قرارداد خط لوله گاز ایران و پاکستان اگر دو علت سیاسی داشته باشد اولی آن همین پروژه کریدور چین – پاکستان است و دیگری هم فشار آمریکا می باشد. لذا دوستان چینی هم در این امر دخیل هستند. مدیر موسسه روند)
کریدور اقتصادی – شبکه های یکپارچه زیرساخت در یک منطقه جغرافیایی که با هدف توسعۀ اقتصادی طراحی شده اند
[1] -Belt and Road Initiative’s (BRI)
*نویسنده این مقاله، دبیرکل مرکز تحقیقات همکاری های چین و جنوب آسیا در انستیتوهای مطالعات بین المللی شانگهای است.
bizopinion@globaltimes.com.cn
