نفت، آمریکا یا روسیه: عربستان سعودی واقعاً طرف چه کسی است؟
پس از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت، روابط آمریکا و عربستان سعودی در تنگنا قرار گرفته است. منتقدان میگویند سعودیها از روسیه حمایت میکنند و آمریکاییها را به عمد تحقیر میکنند.
واکنش ایالات متحده بدون ابهام بود. کاخ سفید در بیانیه ای اعلام کرد، تصمیمی که گروه کشورهای صادرکننده نفت موسوم به اوپک پلاس در 5 اکتبر گرفته بودند، “ناامیدکننده” بود.
این تصمیم به این معنی بود که تولید نفت اعضای اوپک پلاس در ماه نوامبر 2 میلیون بشکه یا حدود 2 درصد از تولید جهانی کاهش می یابد.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا گفت که تصمیم اوپک پلاس – که 22 عضو دارد و شامل عربستان سعودی، عراق و همچنین روسیه می شود – “نشان می دهد که مشکلاتی در روابط آمریکا با متحدان سنتی مانند عربستان سعودی وجود دارد. ”
شبکه تلویزیونی سی ان ان آمریکا نکاتی را به دست آورد که از سوی کاخ سفید به خزانه داری آمریکا ارسال شده بود که در آن تصمیم اوپک پلاس به عنوان یک “فاجعه کامل” و “اقدام خصمانه” توصیف شده بود. کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید به خبرنگاران گفت که “روشن است که اوپک پلاس در حال همسویی با روسیه است”. و چارلز شومر، رهبر اکثریت سنا، یک دموکرات، در بیانیه ای گفت که آنچه اوپک پلاس انجام داده است یک “اقدامی عمیقا بدبینانه” بوده است.
خشم و تهدید
روز سه شنبه، خشم در محافل سیاسی آمریکا با گفتن پرزیدنت بایدن تشدید شد که “عواقبی” برای روابط آمریکا با عربستان سعودی خواهد داشت.
تصمیم اوپک پلاس، و نقش عربستان سعودی در آن – دومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان که نقش مهمی نیز در این سازمان ایفا می کند- به دلیل سفر جولای رئیس جمهور بایدن به عربستان، بیشتر به یک خیانت علیه ایالات متحده شباهت دارد. پس از چندین سال سردرگمی دیپلماتیک بین دو کشور و پس از قتل جمال خاشقچی، مخالف سعودی در سال 2018، عربستان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. وضعیت حقوق بشر در داخل عربستان سعودی مطمئناً از آن زمان بهبود نیافته است.
اما سفر بایدن و موضع دوستانه تر در قبال عربستان سعودی مهم بود. جنگ در اوکراین و رویاروییهای سیاسی با روسیه شاهد افزایش سرسامآور قیمتهای جهانی انرژی بوده است و اگر سعودیها تولید نفت را افزایش میدادند، میتوانست این قیمتها را کاهش دهد. قیمت های پایین تر در پمپ بنزین برای حزب دموکرات رئیس جمهور ایالات متحده که در انتخابات میان دوره ای در اوایل نوامبر شرکت خواهد کرد نیز مهم است.
اعلام این که اوپک پلاس قصد دارد تولید نفت را کاهش دهد دقیقا برعکس عمل خواهد کرد. احتمالاً بهایی را که رای دهندگان ایالات متحده می پردازند افزایش می دهد انهم در یک زمان بسیار حساس از نظر سیاسی. همان طور که یکی از مجلات صنعت نفت در تیتری موجز پرسید: “آیا اوپک پلاس نتیجه انتخابات میان دوره ای آمریکا را دیکته کرده است؟”
کنار روسیه، علیه اوکراین، آمریکا؟
بنابراین برای ایالات متحده این تصمیم تنها یک خروجی داشت: نادیده گرفتن عربستان سعودی. همچنین میتوان آن را بهعنوان حمایت ضمنی عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس از روسیه دانست.
زیرا این تصمیم اوپک پلاس ممکن است تأثیر تحریم نفت روسیه را که در اوایل ژوئن توسط اتحادیه اروپا توافق شده بود، خنثی کند. این تحریم قرار است بودجه روسیه را کاهش دهد و در نتیجه بودجه جنگ این کشور را تمام کند. با این حال، تصمیم اوپک پلاس شاهد افزایش دوباره قیمت نفت خواهد بود، که به این معنی است که روسیه از فروش نفت خود پول بیشتری به دست خواهد آورد، حتی اگر نتواند به همان اندازه بفروشد.
همان طور که مارک لینچ، استاد علوم سیاسی و کارشناس خاورمیانه در دانشگاه جورج واشنگتن در واشنگتن، در وبلاگ خود نوشت که “واکنش شدید به تصمیم اوپک پلاس … به این دلیل بود که عربستان سعودی را قاطعانه در طرف دیگر آن چه واشنگتن می بیند قرار می دهد. خط جداکننده کلیدی در سیاست جهانی. ”
این خط در یک طرف روسیه و در طرف دیگر اوکراین و حامیان غربی آن است. عربستان سعودی و همسایگان خلیج فارس در حمایت از اقدامات اروپا و آمریکا علیه روسیه کند بوده اند.
بلال صعب، مؤسس برنامه دفاع و امنیت در موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، به دویچه وله گفت: «این تصمیم به نفع روسها از نظر کسب درآمد و سود بیشتر از فروش نفتشان خواهد بود.» اما همچنین تلاش جنگی روسیه علیه اوکراین را کاهش نخواهد داد.»
همه چیز در مورد پول
در همین حال، عربستان سعودی گفته است که تصمیم اوپک پلاس صرفاً مربوط به اقتصاد است، نه سیاسی.
عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان سعودی به شبکه تلویزیونی آمریکایی فاکس نیوز گفت: نفت سلاح نیست، هواپیمای جنگنده نیست، تانک نیست، شما نمی توانید به آن شلیک کنید. ما به نفت به عنوان کالایی نگاه می کنیم که در آن سهم بزرگی داریم.
صعب در مؤسسه خاورمیانه معتقد است که عربستان سعودی می خواست سیگنالی را به واشنگتن بفرستد، نه لزوماً سیگنالی را که متهم به تحریک آن شده است. عربستان سعودی نشان می دهد که منافع اقتصادی خود را دنبال خواهد کرد. برای دستیابی به بسیاری از برنامه های جاه طلبانه فعلی کشور و همچنین حفظ ثبات سیاسی، ریاض به درآمد نفتی خود وابسته است. افزایش قیمت نفت به بودجه ملی آن کمک می کند.
رابطه رو به افول است
رابطه بین عربستان سعودی و متحد دیرینه اش، ایالات متحده، مدتی است که خوب نیست.
زمانی که تأسیسات نفتی این کشور توسط نیروهای نیابتی ایران از یمن مورد حمله قرار گرفت، عربستان احساس کرد که ایالات متحده به اندازه کافی اقدامی انجام نداده است. کشور احساس می کرد که محافظ دیرینه اش دیگر آنقدر محکم در کنارش ایستاده نیست.
از طرف آمریکا، قتل وحشتناک جمال خاشقچی، مخالف سعودی در سال 2018 – که اطلاعات آمریکا گزارش داد با آگاهی رهبری عربستان سعودی انجام شده است – نقش منفی ایفا کرد. این واقعیت که مأموریتهای هوایی عربستان بر فراز یمن اغلب غیرنظامیان را در یمن هدف قرار میدهند، عربستان سعودی را به شریکی مشکلساز تبدیل کرده است.
دو کشور همچنین در مورد بهترین روش برای جلوگیری از دستیابی ایران، دشمن سنتی عربستان سعودی در منطقه، از دستیابی به تسلیحات هستهای اختلاف نظر دارند. ایالات متحده، تحت رهبری بایدن، امیدوار است که نسخه جدیدی از به اصطلاح «توافق ایران» در مورد تحریمها، مانع از وقوع آن شود. اگرچه آن ها نیز طرفدار راه حل دیپلماتیک هستند، اما سعودی ها فکر نمی کنند که این کافی باشد.
همه این ها به این معنی است که دیگر نمی توان اتحاد را برای هیچ یک از طرفین مسلم دانست.
صعب در این باره گفت: “من نمی دانم که چنانچه گفتگوهای اخیر بین آمریکایی ها و سعودی ها سازنده تر می بود، این تصمیم اوپک پلاس صورت میگرفت”
بعد چه اتفاقی می افتد؟
صعب به دویچه وله گفت که در درازمدت، سردی جدید بین این دو می تواند عواقبی برای پیوندهای نظامی آن ها داشته باشد.
صعب استدلال کرد: «روابط نظامی هنوز فعال است. اما در غیاب فضای سیاسی و سیاسی مطلوب تر، دیدن همکاری آن ها عملا غیرممکن است. مسیر نظامی به تنهایی نمی تواند این رابطه را ادامه دهد.”
این هفته از سوی سیاست مداران ارشد آمریکایی درخواست هایی مبنی بر توقف عرضه تسلیحات به سعودی ها مطرح شده است.
کریس مورفی، سناتور دموکرات، در این باره گفت: «هدف نگاه به سمت دیگر در مورد جنگ عربستان در یمن و سوابق وحشتناک حقوق بشری آن ها این بود که مطمئن شوند ما را در میانه یک بحران بین المللی انتخاب خواهند کرد و در عوض آن ها روس ها را انتخاب کردند.»
صعب پیش بینی می کند که فعلاً روابط آمریکا و عربستان بدتر خواهد شد. وی در پایان گفت: «من فکر میکنم سعودیها تصمیم خود را درباره دولت بایدن گرفتهاند.» آن ها دریافته اند که هیچ امیدی برای اصلاح این رابطه وجود ندارد. اما آن ها از ایالات متحده دست برنداشته اند. بنابراین آن ها منتظر این دولت خواهند بود و امیدوارند که دولت بعدی، ترجیحا جمهوریخواه باشد تا در موقعیت بهتری برای اصلاح رابطه با عربستان سعودی قرار گیرد.
مأخذ: سایت دویچه وله
