فضیلت ضرورت
پیر پائولو ریموندی*
2023 برای شتاب انتقال انرژی به اهداف موقت 2030 اروپا تعیین کننده خواهد بود. این تعهد، تقویت شده توسط طرح REPowerEU در پاسخ به جنگ در اوکراین، باید برچشم انداز های سیاسی کشورهای عضو غلبه یابد.
برای اتحادیه اروپا، سال 2022 تحت سلطه نیاز به پاسخگویی به وضعیت اضطراری امنیت انرژی و ثبت قیمت انرژی بود. به نوبه خود، سال 2023 سالی حیاتی برای اقدامات قانونی متعددی خواهد بود که برای غلبه بر انرژی در نظر گرفته شده است.
بحران و سرعت بخشیدن به انتقال انرژی، درون سینی‌های اروپایی مملو از مقالاتی درباره انرژی و سیاست‌های آب و هوایی است که به همه چیز از انتقال و اصلاح بازار برق گرفته تا گسترش سیستم تجارت آلاینده‌ها، امنیت انرژی و رقابت صنعتی می‌پردازد. چالش اصلی برای کشورهای عضو این خواهد بود که تعدادی پرونده را به سرعت پیش ببرند و یک چارچوب نظارتی واضح برای جذب سرمایه‌گذاری‌های هنگفت مورد نیاز برای کربن زدایی اقتصاد به دست آورند. این هدف نمی‌تواند بلندپروازانه‌تر باشد، به‌ویژه اگر بحران انرژی مداوم را که مصادف با سال گذشته برای پارلمان و کمیسیون فعلی اروپا است، در نظر بگیریم. خطر این است که در آستانه انتخابات بعدی اروپا، بحران انرژی می تواند تصمیم گیرندگان را از گام های مهم قانونی در زمینه انرژی و آب و هوا منحرف کند.
اقدامات برای مقابله با بحران گاز طبیعی
در طول سال گذشته، کمیسیون و کشورهای عضو تعدادی از اقدامات را برای مقابله با کمبود گاز طبیعی تصویب کردند. در سال 2022، اتحادیه اروپا به طور رسمی برخی از ابزارهای مهم را برای این منظور اتخاذ کرد، مانند خرید مشترک گاز، مکانیسم همبستگی و مکانیسم اصلاح بازار توافق بر سر این ابزارها، به ویژه مکانیسم اصلاح بازار پس از مذاکرات طولانی صورت گرفت، زیرا کشورهای عضو با مواضع کاملاً متفاوتی شروع کردند که بازگشت شکاف قدیمی بین کشورهای اروپای شمالی و جنوبی را تهدید می کرد. با این حال، شورا در نهایت همه این مکانیسم‌ها، از جمله اصلاح بازار بحث‌برانگیز را تصویب کرد و سازوکار آنها به طور رسمی از 15 فوریه امسال اجرایی شدند. خرید مشترک گاز که با هدف تضمین پر شدن انبار برای زمستان 2023-2024 انجام می شود، انتظار می رود در تابستان به بهره برداری برسد. این مکانیسم هم از نظر حجم هایی که باید مدیریت کند خالی از مشکل نیست (حدود 13.5 میلیارد متر مکعب، از مجموع حدود 400 میلیارد متر مکعب مصرف سالانه در اروپا) و به دلیل عدم تمایل کشورهای عضو به تسلیم داوطلبانه خرید گاز.
بحران گاز یک جبهه تعیین کننده دیگر را برای انتقال انرژی در اروپا گشوده است: اصلاحات در بازار برق، که به دلیل اثرات مخرب بسیاری از بحران گاز بر بازار و قیمت برق در اروپا ایجاد شده است. چارچوب بازار برق که به تازگی توافق شده است، مزایای زیادی هم برای مصرف‌کنندگان و هم برای رشد انرژی‌های تجدیدپذیر دارد و بازگشت سرمایه را تضمین می‌کند.
با این حال، از آنجایی که قیمت برق به قیمت سوخت حاشیه ای (معمولاً گاز طبیعی) وابسته است، مصرف کنندگان شاهد افزایش قبوض خود در کنار قیمت گاز بوده اند و دولت ها را مجبور می کند تا بیش از 600 میلیارد یورو در سال 2022 برای کاهش مشکلات اقتصادی ناشی از آن هزینه کنند.
به همین دلیل است که کمیسیون و بسیاری از کشورهای عضو با تاکید بر جداسازی قیمت برق تولید شده از گاز از سایر منابع، برای جلوگیری از تکرار جهش هزینه ثبت شده در زمستان 2021، درخواست بازنگری در بازار برق کرده اند، پیشنهادی که پس از پایان رایزنی های عمومی توسط کمیسیون در اواسط فوریه ارایه می شود، هدف افزایش استفاده از قراردادهای متفاوت (CfDs) و قراردادهای خرید نیرو (PPA) برای محافظت از مصرف‌کنندگان در برابر نوسانات کوتاه‌مدت قیمت خواهد بود. اگرچه بسیاری از کشورها به اصلاحات پیوسته و از آن حمایت کرده‌اند، برخی دیگر، به‌ویژه آلمان، شک و تردید خاصی را ابراز کرده و خواستار احتیاط بیشتر شده‌اند.
به همین دلیل به نظر می‌رسد اصلاح بازار برق پیچیده‌ترین پرونده‌ای باشد که باید تا پایان دوره قانون گذاری تکمیل شود.
تجدیدپذیرها و هیدروژن: اهداف و بحث ها
اصلاح بازار برق همچنین باید افزایش تولید انرژی های تجدیدپذیر را در سیستم اروپایی تشویق کند. در ژوئیه 2021، بسته “مناسب برای 55” کمیسیون، پیشنهاد کرد تا بازنگری رو به بالا در اهداف سال 2030 برای انرژی های تجدیدپذیر از حداقل 32 تا 40 درصد مصرف نهایی صورت گیرد. طرح REPowerEU افزایش هدف را تا 45 درصد را پیشنهاد می کند، سطحی که می تواند به کاهش تقاضا برای (و واردات) گاز کمک کند. با این حال، بحث بین کمیسیون و شورا ادامه دارد. یکی از داغ ترین بحث ها مربوط به هیدروژن، تعریف هیدروژن سبز و به ویژه، این که آیا هیدروژن تولید شده از انرژی هسته ای باید تجدید پذیر در نظر گرفته شود یا نه.
نقش انرژی هسته‌ای در سیستم انرژی اروپا -از جمله در رابطه با تولید هیدروژن- بسیار آزاردهنده است، زیرا کشورهایی مانند فرانسه نقش بیشتری را برای هسته‌ای ترویج می‌کنند. مسائل متعدد در مورد نقش گاز و هیدروژن همچنین در بسته هیدروژن و گاز دی کربنیزه شده مورد توجه قرار خواهد گرفت که رشد بازار گازهای کربن زدایی شده، مصرف آن ها و ایجاد یک چارچوب نظارتی برای زیرساخت های مرتبط را پیش بینی می کند.
هیدروژن قطعا می تواند به کربن زدایی و امنیت انرژی اروپایی کمک کند. به منظور حمایت از توسعه اقتصاد هیدروژنی، رئیس جمهور فون در لاین در سپتامبر 2022 ایجاد یک بانک هیدروژن، که باید به عنوان پیشنهاد کمیسیون در ماه مه 2023 ارائه شود را اعلام کرد. بانک 3 میلیارد یورو برای حمایت از توسعه هیدروژن در مقیاس بزرگ و برای رسیدن به اهداف 2030 تعیین شده توسط REPowerEU، (یعنی 10 میلیون تن تولید داخلی و 10 میلیون تن واردات هیدروژن سبز) را تضمین می کند.
یکی دیگر از جنبه های مهم انتقال انرژی و امنیت انرژی، بهره وری انرژی است. بسته “مناسب برای 55” کمیسیون، پیشنهاد افزایش برای هدف بهره وری انرژی از 32.5 تا 36 درصد را برای مصرف انرژی اولیه و نهایی تا سال 2030 (نسبت به پیش بینی مصرف انرژی برای سال 2030) داده است. علاوه بر این، در ماه مه 2022 کمیسیون پیشنهاد افزایش در اهداف الزام آور بهره وری انرژی در سطح اروپا از 9 به 13 درصد را ارایه کرده است. این به معنای افزایش اهداف کاهش مصرف انرژی اولیه و نهایی به حداقل 41 و به ترتیب 30 درصد تا سال 2030 نسبت به پیش بینی های پایه 2007 می باشد.
پس از شروع جنگ در اوکراین و افزایش بی‌سابقه قیمت انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی به قطعات تعیین‌کننده‌تری از پازل انرژی تبدیل شده‌اند. در این زمینه، انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری فقط در مورد انتقال انرژی نیستند، بلکه کلید تضمین امنیت انرژی نیز هستند.
فضای زیادی برای بهبود در ساختمان‌ها وجود دارد که مسؤول حدود 40 درصد مصرف انرژی اروپا و 36 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. دستورالعمل عملکرد انرژی ساختمان ها به دنبال پرداختن به این واقعیت است که حدود 35 درصد از ساختمان های اروپایی بیش از 50 سال پیش ساخته شده اند و 75 درصد ناکارآمد باقی مانده اند. ضایعات حاصله باعث تضعیف اهداف قرارداد سبز می شود. با این حال دستورالعمل ساختمان ها -که هدف آن بازسازی ساختمان های کم مصرف ترین انرژی است- به شدت توسط برخی از ایالت ها، در درجه اول ایتالیا مورد انتقاد قرار گرفته است.
قیمت گذاری کربن و کربن زدایی
حمل و نقل
اتحادیه همچنین در حال کار بر روی یکی دیگر از جنبه های اصلی جاه طلبی آب و هوای اروپا، قیمت گذاری کربن، هم در داخل و هم فراتر از مرزهای اروپا است. در پایان سال 2022، شورا و پارلمان به یک توافق سیاسی موقت در مورد اصلاح سیستم تجارت انتشار (ETS) و معرفی مکانیسم تنظیم مرز کربن (CBAM) دست یافتند. انتظار می‌رود این ابزارها در سال 2023 توسط هر دو نهاد به طور رسمی مورد استفاده قرار گیرند. مکانیسم‌ها با هم، جاه‌طلبی اروپا برای تسریع انتقال انرژی در داخل مرزهایش و تقویت رهبری آب و هوا، تشویق اقدامات سایر بازیگران را در بر می‌گیرد. اصلاح ETS شامل قیمتی برای انتشار گازهای گلخانه ای از بخش حمل و نقل و ساختمان از سال 2027 خواهد بود.
علاوه بر این، بخش حمل و نقل در مرکز چندین طرح قانونی برای تسریع کربن زدایی قرار دارد. این بخش 25 درصد از انتشار گازهای گلخانه ای اتحادیه اروپا را تشکیل می دهد و تنها صنعتی است که شاهد افزایش انتشار گازهای گلخانه ای در دهه های اخیر بوده است. در اوایل سال 2023، پارلمان فروش خودروهای موتور احتراق داخلی جدید را از سال 2035 ممنوع کرد. کمیسیون همچنین کار بر روی استانداردهای جدید انتشار CO2 برای وسایل نقلیه سنگین را شروع کرده است.
منتقدان بیم آن دارند که این موارد پس‌رونده بوده و منجر به از دست دادن شغل در صنعت خودروی اروپا شود. برای حمایت از پذیرش خودروهای الکتریکی، دولت ها باید زیرساخت شارژ را گسترش داده و تقویت کنند و روی زیرساخت سوخت های جایگزین کار کنید.
آیین نامه ای که در مجلس و شورا در دست بررسی است. این دو نهاد همچنین باید بر روی مقرراتی برای تسریع انتقال در بخش دریایی (REFuelEU Maritime) و در صنعت هوانوردی (REFuelEU Aviation) به توافق برسند. تا به امروز، این دو آیین نامه رویکردهای متضادی را ارائه می دهند.
برخلاف REFuel EU Aviation، REFuelEU Maritimeسوخت مورد استفاده را مشخص نمی کند و در عوض محدودیت های سخت گیرانه تری را برای شدت کربن تعیین می کند. با این حال، این روش با مخالفت کسانی که می ترسند رویکردی چنین خنثی بتواند فضای مداوم برای سوخت های فسیلی را تضمین و روند انتقال را کند نماید، مواجه است.
اول، ضمانت امنیت انرژی
همان طور که جاه طلبی اقلیمی اروپا در حال رشد است، بعد امنیت انرژی نباید نادیده گرفته شود، همان طور که تا سال 2022 بود. امنیت انرژی شامل ارایه مواد معدنی بحرانی که پایه فناوری های سبز است و ظرفیت صنعتی برای توسعه فناوری های سبز و زنجیره های ارزش است. به همین دلیل است که در ماه مارس، کمیسیون صنعت دستورالعمل “صنعت خالص صفر”را پیشنهاد خواهد کرد
قانون که برای شناسایی اهداف صنعتی و یک چارچوب نظارتی روشن برای توسعه سریع فراهم می کند.
این پیشنهاد با قانون مواد خام حیاتی همراه خواهد شد که بر نیاز به تأمین امنیت مواد معدنی حیاتی برای اروپا تمرکز خواهد کرد.
به همه این دلایل، سال 2023 یک سال تعیین کننده برای تسریع انتقال انرژی اروپا پیش از اهداف موقت 2030 خواهد بود.
این تعهد، که توسط طرح REPowerEU در پاسخ به جنگ در اوکراین تقویت شده است، باید دیدگاه های سیاسی مختلف کشورهای عضو را در مورد طیف وسیعی از مسائل سیاسی، حفظ تعادل بین امنیت انرژی، قیمت های رقابتی و پایداری را ادغام کند.
*PIER PAOLO RAIMONDI
محقق برنامه انرژی، آب و هوا و منابع در مؤسسه امور بین الملل ایتالیا (IAI) و دانشجوی دکترا در دانشگاه Cattolica del Sacro Cuore در میلان.
مأخذ:مجله انرژی جهانی- شماره 56
