سعودی‌ها از آمریکا می‌خواهند که به ساخت «آرامکو هسته‌ای» کمک کند
جی سولومان
چهار نفری که در جریان این برنامه‌ها قرار گرفتند به Semafor گفتند که ریاض به رهبران آمریکایی پیشنهاد داده است که پروژه مشترک ایالات متحده و عربستان برای ساختن برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی این کشور را توسعه دهند.
این پروژه که از آن به عنوان “آرامکو هسته ای” یاد می شود، برای تقویت جاه طلبی های عربستان سعودی برای تولید و به طور بالقوه صادرات انرژی اتمی طراحی شده است و در عین حال نگرانی های ایالات متحده و بین المللی در مورد گسترش فناوری تسلیحات هسته ای را نیز برطرف می کند.
دولت بایدن در ماه‌های اخیر با ریاض درباره همکاری‌های دفاعی و اقتصادی، و همچنین عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بالقوه بین سعودی‌ها و اسرائیل که هدف دیرینه سیاست خارجی ایالات متحده است، گفتگو کرده است. ولیعهد محمد بن سلمان گفته است که اگر در ازای آن، ایالات متحده پیشنهاد کمک به عربستان سعودی برای توسعه صنعت انرژی هسته ای غیرنظامی، ارائه تعهدات امنیتی فزاینده و چراغ سبز فروش تسلیحات جدید به ارتش ریاض را بدهد، ایجاد روابط دیپلماتیک با اسرائیل را در نظر خواهد گرفت. با توجه به کسانی که در مورد بحث ها توضیح داده شده است.
سعودی ها به طور خاص از شرکت نفت دولتی خود، آرامکو، به عنوان الگویی برای چگونگی پیشرفت همکاری هسته ای غیرنظامی با ایالات متحده یاد کرده اند. این شرکت در دهه 1930 با مشارکت شرکت استاندارد اویل جان دی. راکفلر شروع به کار کرد و در ابتدا شرکت نفت عرب آمریکایی نامیده می شد. امروزه کاملاً تحت کنترل عربستان سعودی است و در میان سودآورترین شرکت های جهان قرار دارد.
سعودی‌ها در این گفت‌وگوها بیان کرده اند که تحت این مشارکت هسته‌ای، ممکن است یک شرکت انرژی هسته‌ای عربی آمریکایی تشکیل شود که به شرکت‌ها و نهادهای آمریکایی نقش مستقیمی در توسعه و نظارت بر توسعه انرژی هسته‌ای در عربستان سعودی بدهد. اما غنی‌سازی اورانیوم همچنان در داخل مرزهای این کشور اتفاق می‌افتد.
مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی این اندیشکده گفت: «سعودی‌ها می‌گویند نگاه کنید: ما از تمام ارزش اقتصادی استفاده خواهیم کرد، اما وقتی صحبت از غنی‌سازی به میان می‌آید، می‌تواند یک تأسیسات آمریکایی باشد، تحت نظارت آمریکا، و توسط آمریکایی‌ها تأمین شود». بنیاد دفاع از دموکراسی ها، که طی یک سال و نیم گذشته هفت بار با مقامات ارشد سعودی در ریاض دیدار کرده است.
وی افزود: بدیهی است که نگرانی‌های زیادی در مورد تأمین غنی‌سازی برای سعودی‌ها و معنای آن برای گسترش سلاح‌های هسته‌ای در سراسر خاورمیانه، در میان متحدان و دشمنان وجود دارد.
ایالات متحده قبلاً به دنبال امضای معاهده ای با عربستان سعودی در مورد توسعه هسته ای غیرنظامی موسوم به توافقنامه 123 بوده است که به تأیید کنگره نیاز دارد و امکان انتقال تجهیزات و مواد حساس اتمی را فراهم می کند. چنین توافقی به شرکت‌های هسته‌ای ایالات متحده، مانند وستینگهاوس، اجازه می‌دهد تا به بازار رو به رشد عربستان سعودی وارد شوند و به مقامات آمریکایی اهرم بیشتری برای جلوگیری از استفاده از مواد برای توسعه تسلیحات می‌دهد.
با این حال، مذاکرات بارها به دلیل درخواست ریاض مبنی بر تولید سوخت هسته‌ای راکتورهای خود در خاک عربستان متوقف شده است. دولت ایالات متحده در 123 قرارداد به دنبال این بوده است که کشورها را مجبور کند سوخت مورد نیاز خود را از منابع خارجی تأمین کنند تا از انحراف آن برای اهداف نظامی جلوگیری کند.
اما عربستان سعودی که می‌گوید 7 درصد از ذخایر اورانیوم جهان را در اختیار دارد، می‌گوید که می‌خواهد به بازیگری در بازار بین‌المللی سوخت هسته‌ای تبدیل شود، حتی به طور بالقوه صادرکننده به ایالات متحده. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، در کنفرانسی در سال جاری گفت: «پادشاهی قصد دارد از منابع ملی اورانیوم خود، از جمله در سرمایه گذاری مشترک با شرکای مایل، مطابق با تعهدات بین المللی و استانداردهای شفافیت استفاده کند».
افرادی که در مورد ایده هسته ای آرامکو با سعودی ها گفتگو کرده اند اخیراً به سمافور گفته اند که این موضوع به دلیل اعتقاد ریاض مبنی بر این که در صورت مخالفت ایالات متحده می تواند به سادگی به سمت چین یا روسیه برود، پیچیده تر شده است. واشنگتن و پکن درگیر رقابت شدیدی برای نفوذ در سراسر خاورمیانه و آسیا هستند. این افراد می گویند تصمیم ولیعهد سلمان برای متحد شدن با چین در زمینه انرژی هسته ای می تواند عربستان را برای همیشه در اردوگاه چین قرار دهد.
کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور بایدن، این ماه به ریاض سفر کرد و با ولیعهد برای گفتگو در مورد مسائل انرژی دیدار کرد. سخنگوی شورای امنیت ملی به سمافور گفت: “ما در مورد گفتگوهای دیپلماتیک بحث نمی کنیم… و توجه داشته باشیم که بسیاری از گزارش ها در مورد این موضوع خاص نادرست و اغراق آمیز بوده است.”
مشخص نیست که آیا تیم بایدن به طور جدی این پیشنهاد را بررسی خواهد کرد. اما این یادآوری است که ایالات متحده با چیزی جز انتخاب‌های سخت رو به رو نیست زیرا تلاش می‌کند مسابقه تسلیحات هسته‌ای را در خاورمیانه محدود کند، که ناشی از رقابت بین ریاض و تهران است – رابطه‌ای که علیرغم توافق میانجی‌گری چین در ماه مارس برای آن ها همچنان پرتنش است. احیای روابط دیپلماتیک اعتقاد بر این است که اسرائیل، دشمن سرسخت ایران در منطقه، زرادخانه سلاح های هسته ای قابل توجهی دارد.
ولیعهد سلمان، که به عنوان نخست وزیر عربستان سعودی نیز فعالیت می کند، علناً اعلام کرده است که ریاض با هر فناوری هسته ای که تهران توسعه می دهد، از جمله، به طور بالقوه، تسلیحات مطابقت خواهد داشت. او در سال ۲۰۱۸ به سی‌بی‌اس گفت: «عربستان سعودی نمی‌خواهد به بمب هسته‌ای دست یابد، اما بدون شک اگر ایران بمب هسته‌ای بسازد، ما در اسرع وقت از آن پیروی خواهیم کرد».
توافق هسته‌ای که باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در سال 2015 با ایران منعقد کرد، این کشور را با زیرساخت‌های غنی‌سازی داخلی گسترده‌ای که توسط سازمان ملل متحد تأیید شده بود، باقی می‌گذاشت. مقامات ارشد ایالات متحده می گویند که آن ها همچنان متعهد به احیای نسخه ای از این توافق هستند، اگرچه آن ها همچنین استفاده از زور برای خنثی کردن برنامه هسته ای ایران را رد نکرده اند و بعید است که سلمان به هیچ گزینه‌ای رضایت دهد که عربستان سعودی را از توانایی کمتری نسبت به رقیب اصلی خود رها کند.
رابرت آینهورن، که به عنوان یک مقام ارشد ضد اشاعه در دولت اوباما و کلینتون خدمت می کرد، به Semafor گفت که با توجه به اظهارات ولیعهد در مورد سلاح های هسته ای، خطرات اجازه غنی سازی در پادشاهی بسیار زیاد است. آینهورن گفت که عربستان سعودی به سادگی می تواند هر پروژه هسته ای مشترکی را که با ایالات متحده و سایر کشورهای غربی توسعه یافته است، ملی کند.
او به عنوان جایگزین، فرمولی را در سال 2018 ایجاد کرد که از آمریکا می‌خواهد توافقنامه 123 را با عربستان سعودی امضا کند، اما موضوع غنی‌سازی داخلی را تا 20 سال به تعویق می‌اندازد. این امر به واشنگتن و شرکت‌های آمریکایی اجازه می‌دهد تا نقشی محوری در توسعه برنامه ریاض ایفا کنند، در حالی که همچنان از خطرات اشاعه در درازمدت محافظت می‌کنند. او گفت: “من آن را با ضربان قلب می پذیرم.”
مأخذ: www.semafor.com
