مبارزه با تغییرات آب و هوایی؛ آنچه بانک های مرکزی می توانند و آنچه نمی توانند
«ویلیام نوردهاوس» برنده جایزه نوبل آن را «چالش نهایی» خوانده است: تغییرات آب و هوایی.
سخنان وی در مورد این که نتوانیم بر عواقب احتمالی این چالش فایق آییم، بسیار جدی بود. او گفت: تغییرات آب و هوایی ما را تهدید می کند و در شدیدترین سناریوها می خواهد ما را از نظر اقتصادی به دوران گذشته بازگرداند. نوردهاوس همچنین به Colossus اشاره کرد، نقاشی شومی که به «فرانسیسکو گویا» نسبت داده شده است:
غول (به اسپانیایی: El Coloso) (۱۸۱۰ میلادی) اثری است که تا سال ۲۰۰۸ منسوب به نقاش اسپانیایی فرانسیسکو گویا (۱۷۴۶ – ۱۸۲۸ میلادی) بود اما اکنون رسماً آن را بهعنوان اثری از آنسنسیو ژولیا از شاگردان وی میدانند. در این اثر، یک غول از یک روستای اسپانیایی در مقابل ارتش ناپلئون بناپارت که به غول اروپا مشهور بود، محافظت میکند. این جنگ هفت سال به طول انجامید و در نهایت درسال ۱۸۱۴، به استقلال اسپانیا از فرانسه ختم شد.
اما چگونه می توانیم این هیولا را شکست دهیم؟ چه کسی شمشیر مورد نیاز نبرد ما را خواهد ساخت؟ بازار، دولت ها یا حتی بانک های مرکزی؟ این سوالی است که می خواهم روی آن تمرکز کنم.
سیاست اقلیمی موثر و کارآمد
«آژانس بین المللی انرژی» پیش بینی می کند انتشار CO2 در جهان در سال 2020 حدود 7 درصد کاهش خواهد یافت. متأسفانه، این نشانه ای مثبت از گذار به سمت اقتصاد جهانی سازگار با شرایط آب و هوایی نیست بلکه این امر، نتیجه بیماری همه گیر ویروس کرونا است که زندگی روزمره ما را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. از آنجایی که در این دوران مردم مجبور بودند جابجایی های خود را به شدت مهار کنند، به نظر می رسد کاهش انتشار به تناسب نسبت به دوره رکود اقتصادی قبلی بیشتر باشد.
به دنبال بهبود شرایط اقتصاد جهانی، تولید گازهای گلخانه ای بار دیگر افزایش می یابد. حتی اگر مردم به کار خود در خانه ادامه دهند و حجم حمل و نقل مسافرتی هم اندک باشد، باز هم کاهش اخیر انتشار گازها بسیار ناچیز خواهد بود و تأثیر قابل توجهی بر تغییرات آب و هوایی نخواهد داشت. بر اساس برخی تخمین ها، ماندن در مسیر تحقق هدف معاهده پاریس برای کاهش گرمایش کره زمین به 1.5 درجه سانتیگراد (در مقایسه با زمان های پیش از صنعتی) نیاز به کاهش در مقیاس مشابه هر سال در دهه های آینده دارد. اما کاهش تولید گازهای گلخانه ای امسال فقط به این دلیل محقق می شود که تولید اقتصاد جهانی احتمالاً بیش از 4 درصد کاهش خواهد یافت. بدون شک، ما با چنین هزینه های بالای اقتصادی قادر به تهیه یک برنامه کربن زدایی پایدار نیستیم. سیاست های آب و هوایی و سیاست های اقتصادی همراه آن باید بسیار بهتر عمل کنند، به مراتب بهتر از به خطر انداختن معیشت بسیاری از مردم به ویژه ضربه زدن به زندگی فقیرترین افراد کره خاکی.
اگرچه استفاده از سوخت های فسیلی منافع خوبی را در اختیار ما قرار می دهد، اما در کل به همه ما و حتی نسل های بعدی آسیب می رساند. با کمال تاسف، چنین هزینه های اجتماعی در قیمت های بازار بازتاب نمی یابد. با این حال، تا زمانی که مصرف کنندگان و تولیدکنندگان این هزینه ها را در نظر نگیرند، ما مقدار زیادی زغال سنگ، نفت و گاز را خواهیم سوزاند.
اقتصاددانان بر این عقیده اند که یک سیاست کارآمد در قبال کاهش انتشار گازهای گلخانه ای باید قیمت کربن را افزایش دهد. این امر مشوق ها و اطلاعات لازم را در اختیار مصرف کنندگان، تولیدکنندگان و مخترعین قرار خواهد داد. یک رویکرد ملی به تنهایی نمی تواند جلوی تغییرات آب و هوایی را بگیرد. حتی تا زمانی که در اتحادیه اروپا بین اعضاء اتفاق نظر وجود نداشته باشد، این راه حل ها موثر نخواهند بود.
اقتصاددانان بر این عقیده اند که یک سیاست کارآمد در قبلا کاهش انتشار گازهای گلخانه ای باید قیمت کربن را افزایش دهد. این امر مشوق ها و اطلاعات لازم را در اختیرا مصرف کنندگان، تولیدکنندگان و مخترعین قرار خواهد داد. یک رویکرد ملی به تنهایی نمی تواند جلوی تغییرات آب و هوایی را بگیرد. حتی تا زمانی که در اتحادیه اروپا بین اعضا اتفاق نظر وجود نداشته باشد، این راه حل ها موثر نخواهند بود.
با این حال، انتشار کربن یک موضوع ناراحت کننده است، زیرا تأثیر جهانی دارد. اگر سایر کشورهای جهان هم اقدامات مشابهی انجام ندهند، ممکن است تلاش های ملی و حتی اروپایی برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی بی اثر شود. بنابراین، ضروری است هماهنگی های بین المللی را تقویت و برای قیمت گذاری کربن در سطح جهانی تلاش کنیم. البته، این یک کار بسیار دشوار است زیرا شما نمی توانید کشورهای جهان را مجبور کنید تا الزاما در یک صف قرار بگیرند. غلبه بر انگیزه آن ها دشوار است، اما غیرممکن نیست. به عنوان مثال، «نوردهاوس» ایده «باشگاه های آب و هوایی» را به عنوان گامی در این راستا مطرح كرده است.
در این زمینه، اروپا می تواند به عنوان یک الگو و تنظیم کننده استاندارد برای سایر مناطق جهان عمل کند. اروپاییان می توانند دیگران را به افزایش تلاش هایشان تشویق کند. با نشان دادن این واقعیت که اتخاذ یک سیاست جاه طلبانه در زمینه مهار تغییرات آب و هوایی بدون به خطر انداختن پایه های شکوفایی اقتصادی و صلح اجتماعی امکان پذیر است. هدف اتحادیه اروپا نه تنها خنثی سازی شرایط آب و هوایی اروپا تا سال 2050 است، بلکه همچنین همسو سازی کربن زدایی با تلاش برای تقویت مقاومت، رشد و انسجام اجتماعی است. افزایش قیمت کربن در حالت ایده آل باید با فشار سرمایه گذاری همراه باشد تا فرآیند انتقال را تسهیل کند. رشد قوی تر و پیشرفت فن آوری به ما کمک می کند تا بتوانیم در آینده انتشار کربن را کاهش دهیم.
بسته های حمایتی مالی که برای پاسخگویی به بحران اقتصادی کنونی تهیه شده اند، فرصتی را فراهم می کنند تا بهبودی پس از همه گیری را به یک «بهبود سبزتر» تبدیل کنند. بنابراین، منطقی است که برنامه نسل بعدی اتحادیه اروپا اقدامات «سبز» را نیز هدف قرار داده باشد. به شرطی که این اقدامات واقعاً از فرآیند انتقال به یک اقتصاد خنثی از کربن پشتیبانی کند.
نقش بانک مرکزی
من معتقدم هر یک از ما باید کارهای بیشتری در زمینه تغییرات آب و هوایی انجام دهیم. واضح است که بانک های مرکزی نیز وظایفی برعهده دارند. این وظایف قطعاً فراتر از تلاش در زمینه کاهش اثر کربن است.
تغییرات آب و هوایی و اقدام برای کاهش اثرات آن، در چندین حوزه بر عملکرد بانک های مرکزی تأثیر می گذارد. مهم تر از همه، حفظ ثبات قیمت است که می تواند چالش برانگیزتر باشد. هرگونه تغییر در شرایط آب و هوایی و سیاست های مرتبط با آن می تواند بر متغیرهای کلیدی اقتصاد کلان مانند قیمت ها، نرخ بهره، تولید و اشتغال تأثیر بگذارد. به همین دلیل، درک کلان چنین تأثیرات و پیامدهای آن در سیاست های پولی برای بانک های مرکزی از اهمیت حیاتی برخوردار است. بنابراین، ما باید خطرات و تحولات مربوط به آب و هوایی را در تجزیه و تحلیل سیاست های پولی خود به دقت مورد توجه قرار دهیم و متناسب با آن ابزارهای تحلیلی و پیش بینی خود را به روز کنیم.
علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی و اقدام برای کاهش آن می تواند برای ما خطرات مالی در پی داشته باشد و قادر است نه تنها بر روی تکتک بانک ها یا سرمایهگذاران بلکه بر کل نظام مالی ما تأثیر منفی بگذارد. بانک های مرکزی در نقش ناظر دوراندیش و حافظ ثبات مالی، باید اطمینان حاصل کنند که موسسات اعتباری به اندازه کافی ریسک مالی را در مدیریت ریسک خود، از جمله ریسک های مالی مرتبط با آب و هوا، مورد توجه قرار می دهند.
با این حال، بانک های مرکزی نیز باید آنچه را که برای جامعه تبلیغ می کنند، به انجام رسانند. ما به مالیات دهندگان اروپایی این مهم را بدهکار هستیم که خطرات مالی ناشی از عملیات سیاست پولی ما را تحت کنترل داشته باشند. چون دارایی های مالی ما می توانند حتی بیشتر از دارایی های بانک های تجاری در معرض خطر مالی قرار گیرند.
بانک های مرکزی در نقش ناظر دوراندیش و حافظ ثبات مالی، باید اطمینان حاصل کنند که موسسات اعتباری به اندازه کافی ریسک مالی را در مدیریت ریسک خود، از جمله ریسک های مالی مرتبط با آب و هوا، مورد توجه قرار می دهند
با درنظرگرفتن چنین اقداماتی، یوروسیستم به تقویت شفافیت و استانداردهای بازار در آژانس های رتبه بندی و بانک ها کمک می کند. ما می توانیم به عنوان یک کاتالیزور برای «سبز کردن» نظام مالی عمل و از سیاست های آب و هوایی در اتحادیه اروپا حمایت کنیم. این امر می تواند فراتر از مشارکت اساسی ما باشد. با حفظ ثبات قیمت، یوروسیستم همچنین از سیاست های آب و هوایی پشتیبانی می کند زیرا ثبات قیمت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان را قادر می سازد به گونه ای مناسب تر، تغییرات در قیمت های نسبی را شناسایی کنند. این امر می تواند به هدایت منابع در اقتصاد به سمت استفاده های مناسب آب و هوا کمک کند. علاوه بر این، برای محافظت از ثبات قیمت ها در شرایط یک بحران اقتصادی مانند بحرانی که امروز با آن روبرو هستیم، ضروری است که بانک مرکزی اروپا سیاست های پولی نرخ بهره را پایین نگه دارد و از اقتصاد به عنوان یک کل حمایت کند. به طور خاص، شرایط مالی مطلوب برای سرمایه گذاری و سرمایه گذاری های جدید را تشویق کند که این شرایط برای رسیدن به رشد پایدار نیز مورد نیاز است.
اما آیا باید حتی جلوتر رفت و دارایی های پر مصرف کربن را از سبد سیاست های پولی خود حذف کرد؟ چگونه بانک های مرکزی باید پاسخگوی درخواست های مسئولیت اجتماعی ما در برابر یک شکست دوگانه -هم در زمینه بازار هم در عرصه سیاسی- باشند؟ «ژان تیرول» برنده جایزه نوبل به ما یادآوری می کند که «وظیفه اخلاقی ما کنار نهادن زغال سنگ است، نه این که تظاهر کنیم که این کار را می کنیم.»
از نظر من، سیاست های پولی نمی تواند جایگزین قرار دادن برچسب قیمت مناسب برای انتشار کربن شود. من به دلایل بسیار انتقاد دارم که پیشنهاد می شود از سیاست پولی برای پیگیری فعالانه اهداف سیاست آب و هوایی استفاده شود چون از یک سو، این امر ممکن است تضادهایی با هدف اصلی ما یعنی ثبات قیمت ایجاد شود. در حقیقت، کوته بینانه خواهد بود که تصور کنیم برای همیشه در معرض خطر در سطوح بسیار پایین قرار خواهد داشت.
از سوی دیگر، وظیفه یورو سیستم نیست که صنایع خاصی را مجازات کند یا به برخی دیگر یارانه بپردازد. چنین تصمیماتی نیاز به مشروعیت قوی دموکراتیک دارند و بر عهده دولت ها و پارلمان ها است. آن ها ابزارهای مناسبی را در اختیار دارند و به عنوان نمایندگان منتخب، اختیارات دموکراتیک استفاده از این ابزارها را نیز دارند. در عین حال، آن ها باید فشار در برابر تغییرات آب و هوایی را در مقابل سایر اهداف سیاست بسنجند.
بسیار متاسفم که اغلب اجرای نیم بند سیاست های آب و هوایی و عدم پایبندی به یک مسیر گذار روشن را می بینم. اما بانکداران مرکزی مشروعیت دموکراتیک برای اصلاح اقدام سیاسی را ندارند. به ما استقلال نداده اند تا تصمیماتی بگیریم که سیاست مداران حاضر به تصمیم گیری نیستند. به ما استقلال داده شده است زیرا بانک های مرکزی مستقل در مقایسه با بانک های مرکزی که توسط دولت کنترل می شوند، به خوبی برای حفظ ثبات قیمت ها تجهیز شده اند.
با این وجود، ایفای نقش فعال در سیاست های آب و هوایی یا سایر حوزه های سیاسی، می تواند استقلال ما را تضعیف کند و در نهایت، توانایی ما در حفظ ثبات قیمت را به خطر بیندازد. استقلال بانک مرکزی تعهدی برای تمرکز بر هدف اصلی ما است و چنین بر می آید که در بلند مدت، ثبات قیمت، بهترین ابزار سیاست های پولی برای نیل به رفاه است.
نتیجه گیری
زمانی نمایشنامه نویسی به نام «گاتهولد افرام لسینگ»[1] نوشته است: «کسی که بیش از حد قول می دهد و کسی که انتظار زیادی ایجاد می کند. چون هر دو به خود آسیب می رسانند.»
من واقعاً معتقدم بانک های مرکزی نسبت به آنچه که تاکنون انجام داده اند، می توانند و باید کارهای بیشتری در زمینه تغییرات آب و هوایی انجام دهند. آن ها می توانند از سیاست های آب و هوایی دنبال شده توسط اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن حمایت کنند، بدون این که خطری در انجام وظایف متوجه آنان شود ولی همه ما باید رفتارهای مسئولیت پذیرانه ای داشته باشیم و کارهای بیشتری برای کاهش تغییرات آب و هوایی انجام دهیم.
[1] – Gotthold Ephraim Lessing
