مفید و مختصر با آقای رئیس جمهور منتخب

دکتر حسین سلاح ورزی

نایب رئیس اول اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی

آقای رئیسی، رئیس جمهور منتخب ملت در دولت سیزدهم، لاجرم بیش از هر موضوعی در طول چهار سال آینده با مسأله اقتصاد سر و کار خواهند داشت. یکی از مهم ترین مشکلات اقتصاد ایران در طول دهه های گذشته تفاوت نگرش فعالان اقتصادی بخش خصوصی و دولت مردان به مفاهیم و مسائل اساسی نظام اقتصاد است. در این چند سطر کوشیده شده است مختصر و مفید تصویری از نگرش فعالان بخش خصوصی به این مفاهیم و مسائل ارائه کنم با این امید که این طرح نظر مقدمه ای برای گفت و گوی مولد میان دولت و بخش خصوصی برای رونق تولید و تحقق توسعه پایدار باشد.

 

یکی از مهم ترین مشکلات اقتصاد ایران در طول دهه های گذشته تفاوت نگرش فعالان اقتصادی بخش خصوصی و دولت مردان به مفاهیم و مسائل اساسی نظام اقتصاد است.

 

تورم:

فعالان بخش خصوصی و دولت مردان در این نکته متفق القول هستند که تورم بلای معیشت ملت و مانع تقویت تولید است. اما بر خلاف عموم دولت مردان که تورم را ناشی از گران فروشی فعالان اقتصادی می دانند، ما معتقدیم عمده ترین عامل تورم افزون بودن خرج دولت نسبت به دخل آن است. برای مهار تورم انظباط مالی را بر امور دولت حاکم بفرمایید.

نظام بانکی:

اهل سیاست برای دهه ها نظام بانکی را به مثابه کانال توزیع پول دولت دیده اند. اما فعالان بخش خصوصی گمان می کنند این نگاه ریشه فساد در نظام بانکی و مروج رانت و موجب سرکوب بهره وری در نظام تولید و تجارت است. بانک کسب و کار خرید و فروش «اعتبار» است و مثل هر کسب و کار دیگری بهترین عملکرد آن در شرایطی حاصل می شود که مداخله دولت در نظم طبیعی فعالیت هایش به حداقل های ضروری کاهش یابد.

ارز:

این که سیاست مداران ارز را منبعی راهبردی برای مدیریت اقتصاد کشور می بینند میراث شوم اقتصاد تک محصولی نفتی و توسعه مرکز گرای مبتنی بر آن است. بازار ارز برای رسیدن به ثبات نیازمند تعمیق از طریق توسعه ابزارهای مشتقه، تسهیل شرایط برای تقویت تجارت خارجی و البته همان ترجیع بند تکراری یعنی پرهیز دولت از مداخلات نمایشی و غیرکارشناسی است.

بورس:

بخش مهمی از رشد اقتصادی مبتنی بر کارآفرینی ناشی از خلق امکان معامله ریسک در نظام اقتصادی است و بورس مهم ترین زمینه نهادی برای انجام این معاملات است. سیاست مداران مسئول سود و زیان سهام داران و وضعیت شاخص بورس نیستند. کافی است معاملات شفاف و منصفانه و آزادانه در بورس را تضمین کنید تا بورس به کارکرد حقیقی خودش یعنی خلق ارزش افزوده از طریق فراهم کردن زمینه معامله ریسک و کمک به تامین مالی بنگاه ها بازگردد.

مجوزها و مقررات زایی:

مقررات زایی غیر ضرور دهه ها است که به نام حفاظت از حقوق ملت انجام می شود اما در واقع چاه ویلی است که آبی برای معاش ملت و ارتقای عملکرد اقتصاد ندارد و تنها خاصیتش نان رساندن به مشتی فاسد در حاشیه بدنه دولت و گروهی رانتجو در فعالان بخش خصوصی است. اگز عزم کمک به شکوفایی تولید و معاش مردم را دارید: این چاه را کور کنید که راه به دوزخ دارد.

 

تجارت خارجی:

ضرورتی اجتناب ناپذیر برای رشد اقتصادی پایدار است. بدون تعارف و پرده پوشی امروز مشکل اصلی تجارت خارجی ایران بیرون از زمین اقتصاد و در دست سیاست مداران است. موانع سیاسی پیوستن ایران به نظام مالی بین المللی و حضور در بازارهای جهانی را حذف کنید. فعالان بخش خصوصی راه و روش فتح بازارها و شکوفایی تجارت خارجی را به خوبی می دانند.

قیمت گذاری:

در واقع شکل خاصی از همان مقررات زایی غیر ضروری است اما آن قدر مهم است که باید جداگانه به آن پرداخت. نظام قیمت گذاری هم مانند سایر اشکال مقررات زایی غیر ضرور با شعار حمایت از مردم ساخته شده اما در واقع بخش مهمی از مافیای فساد در نظام اقتصادی و عامل سرکوب انگیزه های تولید است. خلع بازار از کارکرد و جایگاه کشف قیمت و سپردن آن به نهادهای بروکراتیک، اقتصاد را از انجام کارکرد اصلی آن یعنی تخصیص بهینه منابع برای تحقق رشد پایدار باز می دارد. بر هم زدن رسم کهنه مداخله دولت در قیمت گذاری قدرت و اراده عظیمی می خواهد، اما اگر توفیق یابید کاری کرده اید کارستان.

خودکفایی:

از دید بسیاری از سیاست مداران موجب قدرت کشور است اما در واقع ایده ای خطرناک است بر اساس فهم غلط از ماهیت اقتصاد. آن چه اقتصاد به آن نیاز دارد تاب آوری است و نه خودکفایی، تاب آوری همان طور که در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به آن اشاره شده است،‌ حاصل توازن میان درونزایی و برونگرایی است. خودکفایی حتی اگر به فرض محال ممکن باشد، موجب کاهش کارایی و تاب آوری است و اقتصاد و کشور را مستعد آسیب های بسیار جدی می نماید.

تولید، سرمایه گذاری و بهبود فضای کسب و کار:

حرف و شعار در موردش زیاد است ولی بهترین کاری که هر دولتی برای کمک به این حوزه می تواند انجام دهد، اصلاح رفتارهایش در مورد مسائلی است که پیش از این در موردش سخن گفتیم.